سازگاری و تنوع ژنتیکی در برخی از ویژگی‌های گیاه رشادی (Arabidopsis thaliana)

Abstract

در این تحقیق سازگاری و تنوع ژنتیکی در برخی ترکیبات شیمیایی بذر، صفات مورفولوژیک، مقاومت به آفات بذرخوار(Curculionidae) <em>Ceutorhynchus atomus و</em> <em>C. contractus</em> در جمعیت‌‌هایی از گیاه رشادی (<em>Arabidopsis thaliana</em>) مورد بررسی قرار گرفت. بذر سه جمعیت از رویشگاه ماسه‌‌ای و دو جمعیت از رویشگاه غیرماسه‌‌ای جمع‌‌آوری و در شرایط کنترل شده اتاق رشد کشت شدند. رزت 10 گیاه در 8 تکرار از هر 5 جمعیت بر اساس طرح آزمایشی بلوک‌‌های کامل تصادفی در ردیف‌‌هایی با فواصل 10 سانتیمتری از یکدیگر کشت شدند. در آزمایشی دیگر مقدار گلوکوزینولیت در بذر این گیاهان توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا شناسایی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر ژنوتیپ، اثر محیط و اثر ژنوتیپ در محیط برای بیشتر صفات مورد مطالعه معنی‌‌دار بودند. تنوع ژنتیکی زیادی در بین ژنوتیپ‌‌ها برای تمام صفات مورد مطالعه ملاحظه شد. این ژنوتیپ‌‌ها به­ویژه در متابولیت ثانویه گلوکوزینولیت از هم متمایز شدند. غلظت کل گلوکوزینولیت در ژنوتیپ‌‌های با منشأ ماسه‌ای بیشتر از ژنوتیپ‌‌های با منشأ غیرماسه‌‌ای بود و به همین دلیل نسبت به آفت­زدگی مقاوم‌‌تر بودند. اثرهای متقابل ژنوتیپ در محیط نشان داد که ژنوتیپ‌‌ها تغییرات متفاوتی را در برابر تغییر محیط از خود نشان می‌‌دهند. ژنوتیپ‌‌های با منشأ ماسه‌‌ای و ژنوتیپ‌‌های با منشأ غیرماسه‌‌ای هر کدام در رویشگاه اصلی خود عملکرد بهتری نسبت به دیگری داشتند و این به­عنوان سازگاری این گیاهان به شرایط رویشگاهی خود ارزیابی گردید. نتایج این تحقیق تأیید می‌‌کند که جهت انتخاب و معرفی گونه‌‌های برتر از نظر صفات مطلوب مرتعی و زراعی باید به نحوه سازگاریشان به محیط کشت نیز توجه نمود.