تولید ماده مؤثره دارویی با القاء ریشه مویین در توس <i>(Betula pendula)</i>

Abstract

گیاه توس (<em>Betula pendula</em> Roth) سرشار از ترپنوئیدهای فعال زیستی ازجمله بتولین و اسید بتولینیک می‎باشد. از این ترکیبات به‌دلیل سمیت سلولی بالا استفاده­های وسیعی در تهیه داروهای مهم می­شود. ریشه‌های موئین تولید شده به‌وسیله آگروباکتریوم با رشد سریع و ثبات ژنتیکی بالا، می‎توانند محل تولید بیشتر این متابولیت‎ها باشند. در این پژوهش، القاء ریشه موئین در گیاه توس با استفاده از ریزنمونه­های مختلف، محیط کشت و سویه‌های مختلف آگروباکتریوم بررسی شد. منحنی رشد ریشه‌های موئین تولید شده در محیط WPMمایع در مدت 20 روز و میزان اسید بتولینیک و بتولین در آنها به‌وسیله HPLC بررسی شد. ریشه‌های تراریخته تنها با استفاده از سویه اگروباکتریوم تومفاسینس <em>C58C1</em>و اگروباکتریوم رایزوژنز <em>LB9402</em>، بیست روز پس از تلقیح، در قطعات پوست ساقه و همچنین در محیط کشت WPM تولید شد. دو لاین از سویه <em>C58C1</em> (E و D) و یک لاین از سویه <em>LB9402</em> (LB1) رشد بالاتری نسبت به‌سایر لاین‌ها نشان دادند. بالاترین میزان بتولین در این ریشه‎ها حدود 47/0 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک در روز هشتم و بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی (75 درصد) در ریشه‌های لاین E در روز بیستم کشت به‎دست آمد. حداکثر میزان اسید بتولینیک 6/0 میلی‎گرم بر گرم وزن خشک در لاین LB1 مشاهده شد. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان داد که ریشه‌های موئین لاین E به‌علت عملکرد نسبی بالاتر نسبت به‌سایر لاین‌ها، می‎توانند به‌منظور بررسی ترپنوئیدها و سایر متابولیت‎های دارویی در مطالعات آینده استفاده شوند.