واکنش جو وحشی Hordeum murinum و زراعی H. vulgare به کشت درون شیشه ای (In vitro) و عوامل موثر بر تشکیل و رشد کالوس در آنها

Abstract

انجام تحقیقات کشت بافت و کاربرد عملی آن در علوم گیاهی بویژه اصلاح نباتات به روش کشت مناسب و قابل اتکا نیازمند می باشد. در این مطالعه ضمن انجام کشت بافت، اثرات ژنوتیپ گیاهی، ترکیب محیط کشت و غلظت هورمون تنظیم کننده رشد (2, 4-D) بر تشکیل و رشد کالوس مورد بررسی قرار گرفتند. گونه جو وحشی Hordeum murinum همراه با گونه زراعی جو H. vulgare به منظور مطالعه تنوع ژنوتیپی موجود در واکنش به کشت بافت و کال زایی مورد آزمون واقع شدند. بذرهای رسیده (حاوی جنین کامل و رسیده) و جنین های نارس از هر دو گونه مورد مطالعه به عنوان ریزنمونه استفاده گردیدند. محیط های کشت حاوی عناصر پرمصرف و کم مصرف MS، و MS تغییر یافته (MSm) مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین از هورمون 2, 4-D به میزان 1 و یا 3 میلی گرم محیط کشت استفاده شد. گیاهچه های روییده از بذور هر دو گونه مورد بررسی روی هر دو محیط کشت، کالوس تولید نمودند. مقایسه بین دو ژنوتیپ نشان دهنده قدرت بیشتر جو زراعی در تولید کالوس نسبت به جو وحشی می باشد. ترکیبهای محیط کشت بر میزان تولید کالوس در هیچیک از گونه های مورد نظر تاثیر قابل ملاحظه ای نداشتند، اما محیط کشت MS نسبت به محیط MSm تشکیل و رشد کالوس ها را سرعت بخشید. همچنین رشد کالوس های بدست آمده از جو زراعی بر روی محیط کشت MS بیشتر از رشد آنها روی محیط MSm بود. غلظت های بکار رفته 2, 4-D نیز اختلاف کمی را در تاثیر بر تولید کالوس در دو گونه جو نشان دادند، اما کالوسهای تولید شده از جو زراعی رشد سریعتری را در واکنش به غلظت بالاتر (3mg/l) هورمون در هر دو محیط کشت از خود نشان دادند. همچنین کالوس از جنین های نارس گونه های مورد بررسی بر روی محیط کشت حاوی نمکهای پایه MS حاوی 3mg/l هورمون 2, 4-D تشکیل گردید. جو زراعی توانایی بیشتری (84.5%) را در تولید کالوس نسبت به جو وحشی (77.7%) از خود نشان داد. کالوسهای بدست آمده از جنین های بالغ (بذر رسیده) و جنین های نارس جو زراعی به رشد خود ادامه دادند، اما، رشد کالوسهای بدست آمده از جو وحشی پس از مدتی متوقف، رنگ آنها قهوه ای شده و پس از 5 تا 6 هفته از بین رفتند.