ارزیابی تنوع ژنتیکی برای تحمل خشکی در قلمه‌های گل محمدی (Mill. Rosa damascena) با استفاده از تجزیه‌های چند متغیره

Abstract

در این مطالعه تحمل در برابرخشکی ژنوتیپهای گل محمدی مناطق مختلف کشور، در مزرعه آزمایشی مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع در سالهای 1381-1380 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. وضعیت رشدی قلمه‌های ریشه‌دارشده 30 ژنوتیپ پس از گذراندن 21 روز قطع آب، در محیط بازیافت، با استفاده از روشهای آماری چند متغیره ارزیابی شد. صفات اندازه‌گیری شده شامل تعداد شاخه‌های درحال رشد، تعداد برگ و برگچه، سطح برگچه، طول بلندترین شاخه و شادابی بودند. روشهای رگرسیون چند متغیره خطی، تجزیه علیت، تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه خوشه‌ای جهت ارزیابی داده‌ها بکار گرفته شدند. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که تاثیر سه صفت شادابی، تعداد برگچه، و سطح برگچه بر زنده‌مانی نهالها، معنی‌دار بوده و مدل رگرسیون خطی این ارتباط را به خوبی نشان داد. تجزیه علیت نشان داد که بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر زنده‌مانی مربوط به تعداد برگچه و کمترین اثر مستقیم مربوط به سطح برگچه و در جهت منفی بود. اثر مستقیم شادابی بر زنده‌مانی نیز منفی، اما میزان این تاثیر به‌نسبت زیاد بود. همچنین شادابی تاثیر زیادی بر زنده‌مانی از طریق تعداد برگچه <br /> (در جهت مثبت) و سطح برگچه (در جهت منفی ) نشان داد. تجزیه مؤلفه‌های اصلی نشان داد که سه مؤلفه اول، بیش از 82 درصد تغییرات بین ژنوتیپها را تبیین می‌کنند. بزرگترین ضریب ویژه برای صفت زنده‌مانی متعلق به مؤلفه دوم بود، که بر اساس ژنوتیپ B88 مناسبترین انتخاب برای صفت زنده‌مانی می‌باشد. تجزیه خوشه‌ای، ژنوتیپها را در 7 گروه قرار داد. بنابراین با تلاقی ژنوتیپهای گروه اول با هفتمین گروه، بیشترین تنوع از نظر صفات مورد مطالعه تحت تنش خشکی حاصل خواهد شد.