بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیتهای مختلف گونه علوفه‌ای- مرتعی Agropyron elongatum

Abstract

این تحقیق به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی 23 جمعیت از گونه علوفه‌ای مرتعی <em>Agropyron elongatum</em> جمع‌آوری شده از مناطق مختلف کشور، در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور انجام گرفت. بذرها ابتدا در گلدانهای پلاستیکی در گلخانه کاشته شدند. بعد در اواخر اسفند 1381 گیاهان بر اساس طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه کشت گردیدند. اندازه‌گیری روی 10 صفت مختلف در طی دو سال انجام گرفت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اختلاف نمونه‌های مورد مطالعه برای همه صفات در سال اول و اغلب صفات در سال دوم در سطح 1 درصد معنی‌دار گردید. ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی داده‌های سال دوم برای صفات مهمی مانند عملکرد علوفه خشک به ترتیب 74/36 و 85/59 و برای تعداد ساقه به ترتیب 97/13 و 63/28 بود که نشاندهنده وجود تنوع بالا در میان نمونه‌های مورد مطالعه برای این صفات می‌باشد. از این رو می‌توان در برنامه‌های به‌نژادی از این تنوع ژنتیکی برای بهبود آنها استفاده نمود. صفات عملکرد علوفه، تعداد روز تا گرده افشانی، تعداد روز تا ظهور خوشه، قطر یقه و ارتفاع بوته جزء واریانس ژنتیکی نسبتاً بالایی داشتند و قابلیت توارث عمومی آنها به ترتیب 98/84، 75، 55/71، 08/66 و 69/63 بود. برای بقیه صفات قابلیت توارث عمومی در حد متوسط بود. برآورد ضرایب همبستگی فنوتیپی صفات در سال اول حاکی از همبستگی بالای عملکرد علوفه چین اول با تعداد ساقه و ارتفاع بوته بود. بررسی ضرایب همبستگی فنوتیپی صفات در سال دوم نشان داد که عملکرد علوفه با صفات تعداد روز تا ظهور خوشه (531/0- =r) و تعداد روز تا گرده‌افشانی (642/0- =r) همبستگی منفی و معنی‌داری (01/0P<) دارد. از طرف دیگر عملکرد علوفه با صفات ارتفاع بوته (335/0 =r)، عرض برگ پرچم (413/0=r)، تعداد ساقه (602/0 =r) و قطر یقه (419/0=r) همبستگی مثبت و معنی‌داری (01/0P<) دارد. طول خوشه و طول برگ پرچم همبستگی معنی‌داری با عملکرد علوفه نداشتند.