بررسی تنوع ژنتیکی جوهای بومی ایران (Hordeum sp) براساس خصوصیات مورفولوژی

Abstract

به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، 115 ژنوتیپ جو بومی از 5 گونه <em>H. vulgare</em><em>، </em><em>H. spontaneum</em><em>، </em><em>H. marinum</em><em>، </em><em>H. murinum</em><em>، </em><em>H. bulbosume</em> در قالب طرح سیستماتیک در مزرعه کشت گردید. 10 صفت کمی براساس دستورالعمل‌‌های مؤسسه بین‌الملی ذخایر توارثی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین نمونه‌‌ها از نظر صفات مورد بررسی تنوع زیادی وجود دارد. تجزیه همبستگی بین صفات برای هر گونه جداگانه محاسبه شد. البته همبستگی مثبت و معنی‌‌دار بین تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبلچه وجود داشت. همچنین تعداد دانه در سنبله با صفات عرض دانه و طول دانه دارای همبستگی منفی بود. تجزیه به مؤلفه‌‌های اصلی، 3 مؤلفه اصلی را مشخص کرد که 78 درصد از تغییرات کل را توجیه می‌‌نمودند، مؤلفه اول با 35 درصد توجیه‌کننده صفاتی شامل تعداد سنبلچه، طول و عرض دانه و تعداد دانه در سنبله؛ مؤلفه دوم با 22 درصد توجیه‌کننده صفاتی شامل بیرون‌‌زدگی پدانکل، طول محور پدانکل و طول سنبله بود و مؤلفه سوم با 38/22 درصد عمدتا صفات ارتفاع، تعداد گره و تعداد برگ را دربر گرفت. تجزیه خوشه‌‌ای بر‌اساس میانگین کلیه صفات، نمونه‌‌ها را در 3 طبقه گروه‌‌بندی نمود و تا حد زیادی توانست گونه‌‌های مختلف جو را از هم تفکیک نماید. نتایج این تحقیق بیانگر تنوع بالا در نمونه‌‌های جوهای وحشی ایران می‌‌باشد که با شناسایی ژن‌های مفید در آنها می‌‌تواند در اصلاح و بهبود ارقام زراعی استفاده گردند.