کاستی‌های اجرای بانکداری اسلامی در ایران با محوریت بایسته‌های آموزش و پژوهش فقهی

Abstract

امروزه ضرورت اجرای بانکداری اسلامی بر کسی پوشیده نیست چراکه اهمیت تأثیر عملکرد بانک­ها و نقش بسیار مهم آن در تمام بخش­های اقتصادی آنقدر است که به طور مسلّم رفتار اقتصادی آحاد جامعه زمانی حقیقتاً دینی خواهد بود که بانکداری به شیوه­ی شرعی عمل نموده و بر پایه­ی موازین فقهی تنظیم شود. تلاش­هایی که تاکنون در این راستا صورت گرفته، هر چند قابل توجه و درخور تقدیر است ولی با چالش­هایی در زمینه­ی آموزش احکام و مسائل فقهی روبروست؛ چالش­هایی چون سطحی­بودن آموزش­ها، عدم اهتمام در فراگیرکردن آموزش­ها، سلیقه­ای عمل­کردن و فقدان مبنای مستحکمی که بر روی پایه­های فکری و فلسفی قوی و منسجم استوار باشد، به طوری که گاه در برخی از دوره­ها جدّیت در راستای پیاده­کردن بانکداری اسلامی کاملاً محسوس بوده و سخن­ها حکایت از یک عزم جدی به منظور اجرای کامل بانکداری بر طبق موازین شرعی دارد و گاه در برخی دوره­ها، هیچ تلاشی در این راستا صورت نمی گیرد. این امر در بخش سرمایه­گذاری در پژوهش­های مربوط به این حوزه نیز به همین صورت است؛ گاه حجم قابل توجهی از سرمایه برای این مهم اختصاص می یابد و گاه سرمایه­گذاری به منظور پژوهش در این زمینه­ به حداقل ممکن می­رسد؛ بنابراین آموزش مسائل فقهی در حوزه­ی بانکداری به صورت عمیق و فراگیر به همراه اهمیت­دادن به امور پژوهشی، می­بایست بر پایه مبنایی ثابت و لایتغیر استوار شود و به صورت مستمر درآمده و شکل یک خط صعودی و ممتد را بگیرد و تنها در این صورت است که در کنار رفع مشکلات دیگر می­توان امید به اجرایی­شدن اقتصاد اسلامی را به نحوی داشت که قراردادهای بانکی از حالت صوری خارج شود.