واکاوی تفصیل منسوب به میرزای قمی در خصوص حجیت ظواهر

Abstract

نوشته‌های اصولی نگارش یافته در یک سده‌ی اخیر، به هنگام بحث از ظواهر کتاب و سنت، به طور شایع، این تفصیل را به میرزای قمی(ره) نسبت می‌دهند که او، ظواهر کتاب و سنت را در خصوص مقصودین به افهام، حجت می‌داند و نسبت به غیرمقصودین، به عدم حجیت، باورمند است. اینکه آیا واقعاً میرزای قمی(ره) از چنین تفصیلی سخن رانده‌است و اینکه او اندیشه‌ی خویش را درباره‌ی ظواهر کتاب و سنت، در چه سطحی بیان داشته‌است و دیگران، به چه قرائت‌هایی، سخن او را بازگو کرده‌اند و این قرائت‌ها تا چه اندازه با واقعیت سخن و اندیشه‌ی میرزای قمی(ره) در خصوص حجیّت ظواهر، همانند می‌باشد، پرسش‌هایی است که پاسخ به آن‌ها، ساختار مقاله‌ی حاضر را به سامان می‌آورد. از این رو، نوشتار حاضر، در پژوهشی به روش توصیفی تحلیلی، به منظور واقعیت سنجی نسبت مذکور و کشف مطابق با واقع‌بودن قرائت‌های موجود از سخن میرزای قمی(ره) درباره‌ی حجیت ظواهر، بر این اهتمام دارد تا با روی نهادن به کتاب قوانین‌الاصول میرزای قمی(ره) اندیشه‌ی او را در خصوص حجیت ظواهر کتاب و سنت بیان دارد و آن گاه، در پی تبیین و نقد و بررسی قرائت‌های موجود از سخن میرزای قمی(ره) درباره‌ی حجیت ظواهر، نشان دهد که تفصیل منسوب به او از واقعیت حظی دارا نیست و تنها حاصل قرائتی است که برخی از علمای اصول، بر پایه‌ی پندار خویش از سخن میرزای قمی(ره) درباره‌ی حجیت ظواهر کتاب و سنت ساخته‌اند.