داغِ ننگ‌سازی و پزشکی‌شدن مسائل روانی: مطالعه‌ای برساخت‌گرایانه دربارۀ مسئلۀ افسردگی در شهر تبریز

Abstract

استیگما (داغ ننگ) برساخته­ای اجتماعی- فرهنگی سیال و زنده است که افراد و گروه­های زیادی در جوامع انسانی با آن مواجه­اند. در ساحت سلامت، داغ ننگ در زمرۀ عوامل تأثیرگذار بر تعمیق شکاف بیمار و درمان است. داغ ننگ به اقتضای شرایط جامعه، افکار عمومی و موضوع تحت استیگما به صورت متفاوتی تفسیر می­شود. این تفاسیر در کنش متقابل افراد جامعه با فرد افسرده، بر نگرش بیمار به بیماری خود و واکنش وی به این شرایط مؤثر است. داغ ننگ بر تمام جوانب زندگی افراد نظیر یافتن منزل، شغل و بیمۀ سلامت تأثیر ‌می­گذارد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی فرایند داغ­سازی از نگاه خود بیماران و کشف انگاره‌های ذهنی آنان است. در این تحقیق همچنین زوایای جامعه­شناسانه و مردم­شناسانۀ فرایند دا­غ ­ننگ­سازی در افراد افسرده بررسی شده است. این پژوهش با اتخاذ رویکرد برساخت­گرایی در علوم اجتماعی و با طرح سؤالاتی از جنس چگونگی ماهیت میان­ذهنی، تعریفی و هم­ساختی مسائل مرتبط با افسردگی از طریق داغ ­ننگ­سازی در محیط پژوهشی تبریز سخن می­گوید. در این مطالعه، از روش کیفی و نمونه­گیری هدفمند برای جذب مشارکت­کنندگان (به حجم 18 نفر) استفاده شده است. همچنین، برای گردآوری و آنالیز همزمان داده­ها و شواهد، روش نظریۀ مبنایی بکارگرفته­شده است. این پژوهش نشان می­دهد که داغ ننگ­سازی افراد درگیر با افسردگی، برساخته­ای اجتماعی- فرهنگی بوده و در پزشکی­شدن افسردگی سهم زیادی داشته است.