عدم قطعیت عامل فرسایش‌پذیری (K) برآوردی با استفاده از نموگراف USLE در خاک‌های آهکی شهرستان هشترود، شمال‌غربی ایران

Abstract

در رابطه جهانی فرسایش خاک (USLE)، عامل فرسایش‌پذیری خاک (K) با استفاده از نموگراف برآورد می‌شود. استفاده از نموگراف در خاک‌های آهکی ممکن است منجر به عدم قطعیت در برآورد فرسایش‌پذیری شود. این پژوهش در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربایجان‌شرقی طی سال 1384 انجام گرفت. آزمایش‌های صحرایی در منطقه‌ای به ابعاد 30 کیلومتر در 30 کیلومتر انجام گرفت. در سطح منطقه، 36 شبکه انتخاب و در هر شبکه، سه کرت‌ استاندارد در یک زمین دیم ایجاد شدند. مقدار K بر اساس نسبت مقدار هدر رفت خاک بر عامل فرسایندگی باران (R) اندازه‌گیری شد و با استفاده از نموگراف USLE برآورد گردید. نتایج نشان داد که مقدار فرسایش‌پذیری اندازه‌گیری شده (0042/0 تن ساعت بر مگاژول میلی‌متر) به طور میانگین 98/10 برابر کمتر از مقدار برآوردی (0360/0 تن ساعت بر مگاژول میلی‌متر) بود. میانگین درصد خطای برآورد با نموگراف برابر 6/974 بود. این نتایج، عدم قطعیت فرسایش‌پذیری برآورد شده با نموگراف در خاک‌های آهکی را آشکار می‌کند. تجزیه رگرسیونی نشان داد که فرسایش‌پذیری خاک تحت تاثیر ذرات معدنی، ماده آلی، آهک و سنگریزه قرار دارد (01/0, p<85/0R2=). آهک عاملی اصلی در بروز عدم قطعیت فرسایش‌پذیری برآوردی است.