ارزیابی یکپارچه سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی عجب‌شیر بر اساس چارچوب حسابداری آب SEEA-Water

Abstract

یکی از چارچوب‌های تحلیلی که برای ارزیابی یکپارچه منابع آب مورداستفاده قرار می‌گیرد چارچوب حسابداری آب است. نظام حسابداری آب به‌عنوان ابزاری برای سازمان‌دهی و ترکیب داده‌های گردآوری‌شده از منابع مختلف به‌منظور تدوین یک سیستم اطلاعاتی و فراهم نمودن امکان ارزیابی یکپارچه سیستم‌های منابع آب از طریق پیوند بین داده‌های فیزیکی و اقتصادی معرفی می‌شود. در این تحقیق برای محدوده مطالعاتی دشت عجب‌شیر با استفاده از چارچوب SEEA-W به تدوین حساب‌های آب مربوط به منطقه متناظر با سال‌های 1385 و 1395 پرداخته‌شده و به عنوان کاربردی از خروجی­های این حساب‌ها، با استخراج نشانگرهای ابعاد مختلف منابع آب، اقتصادی و اجتماعی به ارزیابی یکپارچه امنیت آبی محدوده پرداخته‌شده است. با توجه به نشانگرهای بعد منابع آب بخش کشاورزی با بیش از 96 درصد مصرف آب بیشترین تأثیر را در تشدید تنش آبی محدوده دارد. با توجه به نشانگر شدت مصرف آب در سال‌های 1385 و 1395 با مقایسه میزان منابع آب موجود و مصرف‌شده، ناپایداری کامل در محدوده وجود دارد. سهم سرانه منابع آب تجدید پذیر این محدوده از 835 مترمکعب به ازای هر نفر در سال 1385 به 1179 مترمکعب به ازای هر نفر در سال 1395 افزایش‌یافته است این موضوع عمدتاً به دلیل کاهش 17% جمعیت در سال 1395 نسبت به سال 1385 و سپس به دلیل کاهش خروجی به دریاچه ارومیه و مهار سیلاب‌ها در اثر بهره‌برداری از سد قلعه چای و انتقال بیشتر آب از خارج محدوده (طرح زرینه‌رود) بوده است. تغییرات حاشیه‌ای بهره‌وری اقتصادی آب در بخش کشاورزی نشان می‌دهد که نیروی محرکه قوی اقتصادی در بخش کشاورزی در محدوده مطالعاتی عجب‌شیر باعث می‌گردد که در این محدوده توجه زیادی به منافع کوتاه‌مدت در بخش کشاورزی بشود و نسبت به منافع استراتژیک منابع آب بی‌توجه باشند. علی‌رغم کاهش روند مصرف آب در بخش خدمات و ثابت بودن مصرف آب در صنعت، افزایش درآمد بخش خدمات و صنعت منجر به افزایش بهره‌وری اقتصادی آب در این بخش‌ها شده است.