بهبودپذیری نفوذ آب در یک خاک حساس به فرسایش در شرایط آزمایشگاهی از طریق افزایش مصنوعی جمعیّت ریزموجودات خاکزی

Abstract

ویژگی‌های تولید رواناب یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های هیدرولوژیکی و ، نمایان‌گر وضعیت سلامت آبخیزها می‌باشد. هم‌چنین نفوذ آب در خاک یکی از مؤلفه‌های خاکی مهم تعیین‌کننده تولید رواناب بوده که راه‌کارهای متعددی برای بهبود آن مورد استفاده و بررسی آزمایش قرار گرفته، ولی است. حال آن‌که نقش افزایش جمعیت ریزموجودات خاک‌زی با هدف بهبود مقدار نفوذ آب در خاک کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا در پژوهش حاضر سعی شد تأثیر افزایش مصنوعی جمعیت باکتری‌های خاک به‌عنوان راه‌کاری کاملاً زیستی و نوین در بهبود ویژگی‌های نفوذپذیری خاک مورد ارزیابی قرار گیرد. بر همین اساس، ضمن نمونه­برداری از یک خاک حساس به فرسایش از منطقه مرزن‌آباد-کندلوس، باکتری‌های مفید خاک شامل گروه <em>Bacillus subtilis</em>و<em>Azotobacter </em>sp. جداسازی و به‌همراه ماده‌ی غذایی محرّک B4 به‌صورت جداگانه و ترکیبی روی فلوم‌های کوچک فرسایشی تلقیح شدند. با گذشت 60 روز از تلقیح، مقدار نفوذ آب در خاک پس از شبیه‌سازی باران در شرایط آزمایشگاهی اندازه‌گیری شده و تجزیه و تحلیل‌های آماری صورت گرفت. نتایج نشان داد که تمام تیمارهای تلقیحی جداگانه باکتری‌های گروه <em>Bacillus subtilis</em><em> و </em><em>Azotobacter </em>sp.، ماده‌ی غذایی محرّک B4 و ترکیبی باکتری‌ها با ماده‌ی غذایی محرّک B4 در سطح اطمینان 99 درصد باعث افزایش نفوذ آب در خاک و طبعاً کاهش حجم و ضریب رواناب نسبت به تیمار شاهد شدند. تیمارهای تلقیح جداگانه باکتری‌‌های گروه <em>Bacillus subtilis</em><em> و </em><em>Azotobacter </em>sp.، ماده غذایی B4 و ترکیبی آن‌ها به‌ترتیب منجر به افزایش 18، 10 و 21 درصدی نفوذ آب در خاک شدند. نتایج پژوهش فعلی ضمن تأیید نقش غنی‌سازی جمعیت باکتریایی سطح خاک از طریق تلقیح و تحریک باکتری‌ها در افزایش نفوذ، نشان داد که تلقیح ترکیبی باکتری با ماده حمایتی محرّک و غذایی بهترین عملکرد در افزایش نفوذ آب در خاک مورد مطالعه را داشت.