اثر تراکم کاشت و مدیریت آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج در منطقه کوشال لاهیجان، استان گیلان

Abstract

به‌منظور بررسی اثرات متقابل مدیریت­های مختلف آبیاری و تراکم­های مختلف، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک­ کامل تصادفی با سه تکرار بر روی برنج رقم طارم هاشمی طی فصل­های زراعی 1393 و 1394 در منطقه کوشال لاهیجان واقع در شمال ایران انجام شد. تیمارهای آبیاری در پنج سطح غرقابI₁=، اشباعI₂=، آبیاری با دور 8 روز تا گلدهیI₃=، آبیاری با دور 8 روز بعد از گلدهیI₄=، آبیاری با دور 8 روز در کل دوره رشدI₅= و تراکم در سه سطح 15×15D₁=،20×20D₂= و25×25D₃= سانتی‌متر بودند. ارزیابی مقادیر تخمینی و اندازه­گیری شده عملکرد دانه با استفاده از پارامترهای ضریب تبیین، آزمون t، ریشه میانگین مربعات خطا و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده، انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب داده­ها نشان داد که تأثیر تیمارهای آبیاری و تراکم بوته بر صفات مورد مطالعه معنی­دار بود. اعمال تیمار آبیاری با دور 8 روز تا گلدهی با تنها 88/4 درصد کاهش در عملکرد توانست بالاترین میزان کارائی را به خود اختصاص دهد؛ ضمن اینکه 6/13 درصد در مصرف آب صرفه‌جوئی کرد. بین میزان عملکرد و صفات تعداد کل خوشه، تعداد پنجه همبستگی مثبت ولی با صفت تعداد دانه پر در خوشه همبستگی منفی وجود داشت. بر اساس نتایج به نظر می‌رسد با استفاده از صفات وزن هزار دانه، تعداد کل خوشه و تعداد دانه پر در خوشه می‌توان معادله عملکرد برنج را تحت شرایط تنش خشکی در تراکم­های مختلف پیش‌بینی نمود. معادله درجه دوم از یک‌سو با کمترین میزان ریشه میانگین مربعات خطا و پایین­ترین میزان ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده و از سوی دیگر با بیشترین همبستگی بهترین شبیه­سازی را در واسنجی نشان داد. مقدار خطا در مرحله اعتبارسنجی کاهش یافته لذا تابع تولید مذکور قابل توصیه می­باشد.