شبیه‌سازی پیوسته فرآیند بارش- رواناب با بکارگیری مدل تلفات SMA در حوضه ابوالعباس با استفاده از مدل HEC-HMS

Abstract

آگاهی از توان طبیعی تولید رواناب در حوضه‌های آبریز یکی از نیازهای اساسی جهت برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری بهینه از رواناب می‌باشد. در این مقاله، از مدل HEC-HMS به همراه مدل تلفات محاسبه رطوبت خاک (SMA) که قابلیت شبیه‌سازی پیوسته جریان را دارد به عنوان یک مدل مفهومی جهت شبیه‌سازی جریان در حوضه آبریز ابوالعباس استفاده گردید تا سهم جریان پایه و رواناب مستقیم در رواناب کل مشخص گردد. با تفکیک سهم جریان پایه و رواناب مستقیم در رواناب کل، می‌توان در بهره‌برداری از منابع آب مدیریت و برنامه‌ریزی کرد. مدل تلفات SMA، با استفاده از یک سری لایه­های ذخیره کننده شامل ذخیره برگابی، ذخیره چالابی، ذخیره پروفیل خاک (ذخیره لایه­ فوقانی و ذخیره کششی خاک) و ذخیره سفره­های آب زیرزمینی، تلفات را در حوضه آبریز در نظر می‌گیرد. برای کالیبراسیون مدل از آمار روزانه بارش، دبی جریان، تبخیر و تعرق و دمای هوا از سال 1380 تا 1388 و برای صحت‌سنجی مدل از سال 1389 تا 1394 استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که مدل HEC-HMS به همراه مدل تلفات SMA از قابلیت خوبی در شبیه‌سازی پیوسته رواناب کل روزانه در دوره‌های خشک و تر متوالی در حوضه ابوالعباس برخوردار می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که به علت کارستی بودن سطح وسیعی از حوضه، سهم جریان پایه در رواناب کل حوضه نسبت به رواناب مستقیم خیلی بیشتر است. بطوریکه متوسط درصد رواناب مستقیم و جریان پایه در رواناب کل به ترتیب برابر با 05/9 و 95/90 درصد است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که بطور متوسط درصد ضریب رواناب در طول دوره آماری در کل حوضه ابوالعباس برابر با 4/6 درصد است.