اثر تنش شوری و تهویه خاک بر نمود ریشه و عملکرد واجزای آن در گندم و لوبیا

Abstract

در این پژوهش اثر مکش ماتریک و شوری بر اجزای عملکرد و توسعه ریشه گندم و لوبیا در شرایط گلخانه­ای بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش مکش از kPa 2، اجزای عملکرد و وزن خشک ریشه گندم و لوبیا افزایش یافتند و در مکش ماتریک kPa 10-6 به بیشترین مقدار رسیدند. در مکش­های بیشتر از kPa10، کلیه اجزای عملکرد گیاهان گندم و لوبیا (به­غیر از وزن هزار دانه) که تحت شوری­های کم تا متوسط بودند (dSm^-18EC≤ برای گندم و dSm^-14EC≤ برای لوبیا) کاهش یافتند، در حالی­که در شوری­های بالاتر، میزان آن­ها تقریباً ثابت باقی ماند. وزن هزار دانه گندم و لوبیا در مکش‌های بالاتر از kPa10 در تمام سطوح شوری ثابت باقی ماند. شوری در سطوح پایین تا متوسط اثر مشخصی بر عملکرد و گسترش ریشه هر دو گیاه نداشت. کمترین مقدار چگالی ریشه گندم و لوبیا در مکش ماتریک kPa 6 بود و در سایر مکش­ها (2، 10 و kPa 33) مقادیر آن تقریباً برابر بود. شوری اثر واضحی بر چگالی ریشه گندم و لوبیا نداشت. در dSm^-18EC≤، با افزایش مکش ماتریک تا kPa10، نسبت وزنی بخش هوایی به ریشه گندم کاهش یافت. در حالی­که در ECهای بالاتر این نسبت با مکش ماتریک روند افزایشی داشت. در مکش kPa10 مقادیر نسبت وزنی به هم نزدیک شدند و سپس با افزایش بیشتر مکش ماتریک، تقریباً ثابت ماندند. بنابراین مشخص گردید که نوع پاسخ گیاه به تنش شوری بستگی به شرایط تهویه­ای حاکم بر محیط ریشه دارد و کمبود تهویه در خاک می­تواند اثر شوری را تشدید کند.