تغییرات شاخص‌های میکروبی قارچ‌ها و باکتری‌های مایه‌زنی شده در فراریشه بنگ‌دانه (Hyoscyamus niger L.) در سطوح مختلف آلودگی سرب در خاک

Abstract

ریزسازواره­ها از اجزای مهم خاک بوده که جمعیت و فعالیت آنها تحت تاثیر سطوح بالای فلزات سنگین از جمله سرب قرار می­گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات شاخص­های زیستی خاک در فراریشه گیاه بنگ­دانه در سطوح مختلف سرب در خاک بود. بدین منظور یک نمونه خاک انتخاب و غلظت­های مختلف سرب (صفر، 250، 500 و 1000 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک) به خاک اضافه گردید. سپس خاک استریل شد و پس از مایه­زنی با قارچ (ترکیبی از گونه‌های <em>Glomus</em> <em>intraradices</em>، <em>Funneliformis mosseae</em>و<em> Glomus</em> <em>fasciculatum</em>)و باکتری (ترکیبی از گونه­های <em>Pseudomonas putida</em>، <em>Pseudomonas fluorescens</em> و <em>Pseudomonas aeruginosa</em>)­، کاشت گیاه بنگ­دانه (<em>Hyoscyamusniger </em>L.) انجام گرفت. این پژوهش در شرایط گلخانه­ای به­صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد افزایش سطوح سرب در خاک، سبب کاهش معنادار (05/0<em>p</em>≤) کلونیزاسیون ریشه (1/41 درصد)، جمعیت باکتری­های خاک (8/52 درصد)، عملکرد ریشه، تنفس میکروبی خاک و تنفس برانگیخته با سوبسترا، کربن زیست­توده میکروبی و قابلیت دسترسی به کربن گردید؛ در حالی که ضریب متابولیکی (qCO₂) تغییر معناداری (05/0<em>p</em>≤) نکرد. بیش­ترین و کم­ترین تغییرات (در Pb₁₀₀₀ نسبت به Pb₀) به ترتیب در شاخص­های کربن ­زیست­توده میکروبی در تیمار باکتری (0/83 درصد) و ضریب متابولیکی در تیمار قارچ (9/18 درصد)، مشاهده شد. مقدار کربن زیست­توده میکروبی در تیمار قارچ 28/1 تا 62/2 برابر تیمار باکتری بود. نتایج این پژوهش نشان­دهنده حساسیت بیش­تر باکتری­ها و بردباری بیش­تر قارچ­ها در سطوح بالای آلودگی سربی خاک بود.