بررسی تغییرات مکانی نفوذپذیری خاک با استفاده از روش‌های تجربی و زمین‌آماری در دشت ساحلی بهشهر- گلوگاه

Abstract

فرآیند نفوذ در هیدرولوژی سطحی و زیرسطحی نقشی مهم ایفا کرده و عامل کلیدی در تمام معادلات بارش و رواناب می­باشد. پژوهش حاضر، به­منظور بررسی نفوذپذیری خاک در منطقه بهشهر-گلوگاه انجام پذیرفت. ازآنجایی‌که بیشتر محصولات کشاورزی این منطقه در اراضی دشتی و ساحلی کشت می­شود، هم­چنین با توجه به اهمیت نفوذ­پذیری آب در خاک در اراضی کشاورزی، مطالعات نفوذ­پذیری در این منطقه ضروری به نظر می­رسد. بدین منظور، یک شبکه km10km×8 برای نمونه­برداری در نظر گرفته شده و در مجموع 80 نقطه برای نمونه­برداری انتخاب گردید. اندازه­گیری نفوذ آب در خاک با استفاده از روش استوانه تک­حلقه با در نظر گرفتن ارتفاع نفوذ یک سانتی­متر و زمان متغیر، انجام پذیرفت. پس از برداشت نفوذ مشاهده­ای، با استفاده از دو معادله هورتون و کوستیاکوف، برآورد سرعت نفوذ آب در خاک نسبت به مقادیر مشاهده­‌ای انجام و مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت انتخاب مدل مناسب، آماره­های سنجش خطا شامل مجذور میانگین مربعات خطا، خطای نسبی و ضریب ناش ساتکلیف برای هر معادله مورد سنجش قرار گرفت که مقادیر این آماره­ها در ارتباط با معادله هورتون به­ترتیب 55/5، 61/24 و 98/0 و برای معادله کوستیاکوف به­ترتیب 5/8، 14/34 و 96/0 به­دست آمد. نتایج نشان داد که معادله هورتون دارای دقت بیشتری نسبت به معادله کوستیاکوف در برآورد میزان نفوذ نسبت به مقادیر مشاهده‌ای در این منطقه می­باشد. همچنین، بررسی تغییرات مکانی نرخ نفوذپذیری با کمک نرم­افزار GS⁺ نشان داد که تمامی تغییرنماهای متغیر مورد مطالعه همسان­گرد می‌باشند و وابستگی مکانی قوی بین نفوذپذیری آب در خاک وجود داشته است.