اثر کربنات کلسیم و pH بر سینتیک تثبیت فسفر در خاک های مختلف

Abstract

در این بررسی آثار کربنات کلسیم و pH بر سینتیک تثبیت فسفر در چهار خاک غیرآهکی تیمار‌شده با سطوح متفاوت کربنات کلسیم خالص، همچنین، در شش خاک تنظیم‌شده با pH 5 تا 9 مطالعه شد. خاک‌ها قبل از آزمایش با K₂HPO₄ به میزان mgP/kg45 تیمار شد. سپس، در اینکوبیتور به مدت صد روز در دمای C^○25 نگهداری شد. در زمان‌های مشخص از خاک‌ها نمونه‌گیری و غلظت فسفر در آن‌ها به روش Olsen اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که واکنش فسفر با خاک‌‌ها دو فازی و متشکل از دسته‌ای از واکنش‌های سریع و دسته‌ای از واکنش‌های کند است. سرعت کاهش فسفر قابل‌استفاده (Olsen-P) در طول روز اول خیلی سریع، سپس تا پنجاه روز به تدریج کاهش یافت. بعد از آن در بسیاری از خاک‌ها به سمت صفر میل کرد. به‌علاوه، با افزایش درصد کربنات کلسیم در خاک‌ها، میانگین بازیابی فسفر به طور معناداری (در سطح 5 درصد) افزایش یافت. اما این اثر در همة خاک‌ها یکسان نبود، به‌طوری که در یک خاک افزایش درصد کربنات کلسیم تا 35 درصد هیچ تأثیری بر بازیابی فسفر نداشت. اثر pH بر قابلیت استفادة فسفر از روند معینی پیروی نکرد. در بعضی خاک‌ها افزایش pH از 2/5 به 8/8 اثر معناداری بر قابلیت استفادة فسفر نداشت، در حالی‌که در خاک‌های دیگر میزان Olsen-P در pHهای بالا به‌طور معناداری کمتر یا به‌عکس، بیشر از pH پایین بود. این آثار متفاوت pH در خاک‌ها را می‌توان به این صورت توضیح داد که تغییر pH در خاک باعث تغییر هم‌زمان چند عامل مرتبط با قابلیت استفاده از فسفر شامل حلالیت کانی‌های فسفر، ویژگی‌های باری سطوح جامد خاک، گونه‌گونه‌شدن فسفر محلول و تغییر نسبت غلظت یا فعالیت این گونه‌های فسفر و سرعت معدنی‌شدن فسفر آلی در خاک می‌شود. اثر خالص این تغییرات با تغییر pH در خاک‌های مختلف متفاوت است.