اتصال سیستم پایش خشکسالی و اقدامات مدیریتی در بهره برداری از سد زرینه رود (مطالعۀ موردی: زیر حوضۀ زرینه رود)

Abstract

سیستم‏های پایش و تعریف اقدامات تسکین از ارکان اصلی هر طرح مدیریت خشک‌سالی است که ارتباط مناسب بین این دو می‎تواند یک برنامة مدیریتی را در اجرای به‌موقع و مؤثر عملیات تسکین یاری کند. بنابراین، در این تحقیق تلاش شد، جهت مدیریت حوضة زرینه‏رود در شرایط کم‌آبی، رودیکرد احتمالاتی مبتنی بر ریسک و کاهش تقاضا به ترتیب به منزلة سیستم پایش و اقدام تسکین اعمال شود. در این رودیکرد آستانه‎های هشدار خشک‌سالی بر اساس حجم ذخیرة مخزن و به صورت احتمالاتی تعریف می‏شود. بدین منظور، شبیه‏سازی‏های کوتاه‌مدت با استفاده از سری زمانی 1355ـ 1385 در نرم‌افزار Weap انجام و چهار سناریوی (نرمال، پیش‌هشدار، هشدار، اضطراری) مرتبط با سطوح مختلف شدت خشک‌سالی تعریف شد. سپس، مقادیر آستانه با در نظر گرفتن احتمال وجود کمبودی معین از تقاضا در یک افق زمانی مشخص شناسایی و ضرایب کاهش تقاضا با استفاده از مدل بهینه‏سازی الگوریتم ژنتیک برآورد شد. ضرایب کاهش برای نیاز زراعت و باغ و نیاز زیست‌محیطی دریاچة ارومیه به ترتیب در سطح پیش‌هشدار برابر 30_/31 و 30_/7 و 8_/47 درصد، در سطح هشدار برابر 60_/33 و 2_/9 و 6_/50 درصد، و در سطح اضطراری برابر 5_/35 و 11_/10 و 5_/52 درصد برآورد شد. نتایج نشان داد اعمال ضرایب کاهش تقاضا در کاهش شاخص کمبود در دورة خشک‌سالی 1377ـ 1378 تا 1379ـ 1380 تأثیری قابل توجه داشته و باعث جلوگیری تخلیة کامل مخزن طی این دوره شده است.