شناسائی و مطالعه شاخص‌های جمعیتی علف‌های‌هرز (مطالعه موردی: باغ گیاه‌شناسی دانشگاه تبریز)

Abstract

شناسائی و مطالعه شاخص­های جمعیتی علف­های­هرز مزارع و باغات گام اصلی در مدیریت این گیاهان ناخواسته است. هدف از مطالعه حاضر، شناسائی و بررسی شاخص­های جمعیتی، تشابه و پراکنش گونه­های علف­هرز است. بدین منظور، نمونه‌برداری­هایی بصورت شبکه‌ای (5 متر × 5 متر) توسط کوادرات­های 5/0 متر × 5/0 متر در 13 قطعه مختلف باغ گیاه­شناسی دانشگاه تبریز انجام شد. در مجموع، 52 گونه علف‌هرز از 25 خانواده گیاهی در قطعات مختلف این باغ شناسایی شد. گندمیان (Poaceae) و کاسنی­ها (Asteraceae) بترتیب با شاخص اهمیت خانوادگی 1/113 و 19/54 غالب­ترین تیره­های گیاهی باغ مذکور بودند. جو موشی (<em>Hordeum murinum</em>) و جاروعلفی بامی (<em>Bromus tectorum</em>) با شاخص غالبیت نسبی 38/73 و 11/35، بترتیب اولین و دومین علف­هرز گراس غالب بودند. باباآدم (<em>Arctium lappa</em>) و سیزاب ایرانی (<em>Veronica persica</em>) با شاخص غالبیت نسبی 61/44 و 97/23، بترتیب اولین و دومین علف­هرز دولپه غالب بودند. بیشترین و کمترین تنوع گونه‌ای به ترتیب با شاخص شانون- وینر 41/2 و 61/0، در قطعات 13 و 7 مشاهده شد. بیشترین و کمترین تعداد گونه به ترتیب در قطعات 2 و 5 مشاهده شد. بالا بودن شاخص غالبیت سیمپسون (78/14) در قطعه 1 نشان از حضور گونه‌های مهاجم و کاهش تنوع گونه‌ای در این قطعه دارد. سس درختی (<em>Cuscuta monogyna</em>)، به عنوان انگل شاخساره با شاخص غالبیت نسبی 55/3، از گونه‌های نادر ولی خطرناک باغ است. حضور این علف­هرز انگلی تنها در یک قطعه از 13 قطعه مورد مطالعه، اعلام خطر برای ممانعت از پراکنش آن به سایر قطعات می­باشد.