حقیقت قدرت الهی در کلام و فلسفه اسلامی

Abstract

قدرت دو تعریف مشهور دارد: یکی «صحّت فعل و ترک» است. مقصود از «صحّت»، «امکان» است، درباره معنای امکان چند احتمال داده شده است: امکان ذاتی، امکان بالقیاس، امکان وقوعی و امکان استعدادی. این احتمالات هر چند درباره «قدرت انسان» صادق است، لیکن بر «قدرت الهی» صدق نمی‌کند. امکان عامّ اما، در زمره احتمالاتِ امکان در تعریف مزبور قرار ندارد. تعریف دیگر قدرت عبارت است از: «بودن فاعل به طوری که اگر بخواهد انجام می‌دهد، و اگر بخواهد ترک می‌کند»، این تعریف بر قدرت الاهی و قدرت انسان، هر دو صادق است. این دو تعریف، در «قدرت الهی» تلازم ندارند. با توجه به اینکه اراده الهی صفت فعلی است، تعریف مناسب‏تر برای قدرت الهی «مبدئیّت واجب متعال برای ایجاد عالم بر اساس علم عنایی به نظام احسن و اختیار» است.