روش‌شناسی سدیدالدین حمصی و ابن‏میثم بحرانی در مباحث کلامی

Abstract

سدیدالدین حمصی و ابن‏میثم بحرانی در دوره نزدیک به هم می‌زیسته‌اند و هر دو برای افاده مباحث کلامی به مدرسه حله دعوت شده‌اند. این دو متکلم برجسته شیعی، روش عقلی داشته و در تعارض عقل و نقل از تأویل بهره گرفته‌اند؛ با این تفاوت که ابن‏میثم بحرانی بر خلاف سدیدالدین حمصی در بحث‌های کلامی خود همچون خواجه نصیرالدین طوسی رویکرد فلسفی داشته است. از سوی دیگر، با این که هر دو از ادله نقلی غافل نبوده‌اند، امّا حمصی از آیات و روایات بیش از ابن‏میثم بحرانی بهره گرفته است. هر دو، خبر واحد را در زمینه اعتقادات دینی حجت نمی‏دانند. سدیدالدین حمصی در برخی از مسائل اعتقادی به اجماع استناد کرده است؛ در حالی که چنین استنادی در آثار ابن‏میثم مشاهده نمی‌شود. ابن‏میثم روش شهودی را فی‏الجمله می‌پذیرد، ولی حمصی رازی در کتاب «المنقذ» به روش شهودی و جایگاه آن نپرداخته است.