تحلیل تعریف «نبی» از دیدگاه متکلّمان امامیه

Abstract

<strong>چکیده</strong> مسألة‌ نبوّت پس از اصل توحید، از جایگاه ویژه و نقش تعیین کننده‌ای در نظام فکری و اندیشة‌ دینی برخوردار است. متکلّمان امامیه بیش از سایر متکلّمان مکاتب کلامی، به تعریف اصطلاحی نبی اهتمام داشته‌اند و با توجّه به مبدأ اشتقاق این واژه، تعاریف مختلفی ارائه نموده‌اند. تحلیل این تعاریف نشان می‌دهد که آنها در مقام تبیین مفهوم نبی، به مؤلّفه‌هایی چون «هویت بشری»، «هویت واسطه‌ای» و «هویت اِخباریِ» نبی، اشاره کرده‌اند. سرّ توجّه متکلّمان اسلامی به مسألة‌ هویت بشری نبی، از آن روست که بشر بودن پیامبران در ارتباط مستقیم با بسیاری از مسائل کلامی مرتبط با نبی و نبوّت، از جمله «امکان وحی الهی به پیامبران»، «برتری پیامبران بر فرشتگان»، «امکان عصمت پیامبران»، «رویکرد اختیارگرایانه در عصمت پیامبران» و «اسوه و الگو بودن پیامبران» است. هویت واسطه‌ای نبی، ناظر به ارتباط دو سویة پیامبر با خدا و مخاطبان وحی و فارق میان پیامبر و امام است. هویت اِخباری نبی نیز به بعد اجتماعی و تبلیغی پیامبر و همسانی نبی با رسول در مسئولیت خطیر ابلاغ وحی الهی به مردم اشاره دارد.