برداشت از «نقش ملی» و تأثیر آن در تحول سیاست خارجی ایران

Abstract

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل عوامل تاثیر گذار در جهت‌گیری‌های سیاست خارجی ایران و نقش آن در تحقق یافتن اهداف ملی است. عوامل سازنده، تغییردهنده، استمرار و تغییر سیاست خارجی ایران، تعاطی و تقابل این کشور با سایر کشورها یکی از مسائل مهم و کلیدی برای افزایش یا کاهش جایگاه، نفوذ، اقتدار و مشارکت فعال در سطح منطقه و جهان است. پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از ابزارهای تحلیلی که «نظریه نقش» در سیاست خارجی ارائه می‌دهد، به این سؤال اصلی پاسخ دهد که چگونه سیاست خارجی دولت‌ها بر مبنای «برداشت از نقش ملی» شکل می‌گیرد و این برداشت‌ها چه تأثیری در تحول سیاست خارجی و درنتیجه چه نقشی در دستیابی به اهداف کلان ملی دارد؟ فرضیه اصلی مقاله این است که برداشت‌های متفاوت از نقش ملی توسط گفتمان‌های تجربه‌شده در ایران، به اجرای سیاست خارجی متفاوت و گاها متعارض منجر شده است. و درنهایت به این نتیجه می‌رسیم که تشتت در «برداشت از نقش ملی»، منجر به عدم استفاده مطلوب از ابزار «سیاست خارجی» جهت تحقق اهداف ملی خواهد شد.