هنجارهای راهبردی و فرآیند سازماندهی امنیت جهانی

Abstract

هنجارهای امنیتی بخش اجتناب‌ناپذیری از فرآیند نهادگرایی و گسترش رژیم‌های بین‌المللی در نظام جهانی محسوب می‌شود. کشورهایی که از قابلیت لازم برای اثرگذاری در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی برخوردارند، عموماً تلاش می‌کنند تا اهداف راهبردی خود را از طریق هنجارهای امنیتی، خلع سلاح و کنترل تسلیحات پیگیری کنند. این امر بیانگر آن است که جهانی‌شدن می‌تواند فرایندهای سیاسی، اقتصاد و راهبردی یکسان و اثرگذار در نظام جهانی را ایجاد کند. روندهای یکپارچه‌سازی قدرت در سیاست جهانی از طریق ایجاد همبستگی بین هنجارهای امنیتی امکان‌پذیر است. در این فرآیند، یکی از شاخص‌های اصلی جهانی‌شدن را باید تنوع بازیگرانی دانست که اهداف مشترکی را پیگیری می‌کنند. در چنین فرایندی لازم است تا نشانه‌هایی از همبستگی هنجاری بین بازیگران ایجاد شود. همبستگی هنجاری مربوط به شرایطی است که زمینه‌های لازم برای تغییر مسالمت‌آمیز هنجارها به‌وجود آید. بیان چنین مفهومی به معنای آن است که اولاً هنجارهای امنیتی همبسته بین بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد شود؛ ثانیاً فرایند تغییر معادله امنیتی با نگرش هنجاری، ماهیت مسالمت‌آمیز داشته باشد. براساس نگرش بارنت، همبستگی هنجاری در شرایطی ایجاد می‌شود که دولت‌ها بتوانند در مجموعه‌ای از مناسبات اجتماعی درگیر شوند که در قالب مولفه‌های معطوف به «همبود شناخت» سازماندهی می‌شود. این امر بیانگر آن است که گاهی همبود دولت‌ها روابط مسالمت‌آمیز ایجاد می‌کند و گاهی به تضادهای راهبردی منجر می‌شود. در این مقاله تلاش می‌شود تا روندهای امنیت‌سازی در محیط منطقه‌ای و سیاست بین‌الملل براساس نظریه هنجاری تبیین شود. پرسش اصلی مقاله بر این است که «هنجارهای بین‌المللی چه تاثیری بر فرآیند امنیت‌سازی در امنیت جهانی دارند؟» فرضیه مقاله این است که: «بازیگران و نهادهای جهانی از طریق هنجارهای مشترک و «مجموعه امنیتی» قادر به سازماندهی روندهای امنیت جهانی هستند.»