پراکنش زمانی و مکانی سوسک‌های کرگدنی جنس Oryctes Hellwig (Col.: Scarabaeidae) در نخلستان‌های استان خوزستان

Abstract

فعالیت سوسک‌های جنس Oryctes Hellwig (Col.: Scarabaeidae)باعث خسارت شدید به نخل­های خرما می‌شوند. برای بررسی پراکنش مکانی از 23 نخلستان در استان خوزستان نمونه‌برداری شد. روش‌های زمین آماری برای شبیه‌سازی مدل‌های پراکنش مکانی استفاده شد. شاخص‌های همبستگی و همپوشانی آشیان بوم‌شناختی محاسبه شدند. برای بررسی پراکنش زمانی، یک نخلستان در مناطق آبادان، شادگان و بهبهان به طور تصادفی انتخاب و نمونه برداری­ها در فواصل دو هفته یک­بار انجام شد. از مدل­های سری زمانی برای مطالعه تغییرات فصلی جمعیت استفاده شد. نتایج نشان داد که پراکنش جمعیت‌های سوسک‌های کرگدنی O. elegans و O. agamemnon به ترتیب با مدل کروی و خطی سازگاری دارند. میزان اثر قطعه‌ای تقریباً یکسان و حدود 9/9-7/9 بود. واریوگرام‌ها دارای دامنه بین 8/3 -2/3 بودند. بر اساس نتایج، احتمال وقوع نسبی (Oij) سوسک O. elegansدر 5/87 درصد از نخلستان‌های نمونه‌برداری شده بیشتر ازO. agamemnon بود. میزان همپوشانی آشیان‌های بوم شناختی دو گونه (D) بین 1-94/0 متغیر بود. جمعیت دو گونه فعالیت خود را از اواخر بهمن تا اوایل اسفند منطقه آغاز کردند. روند افزایش جمعیت برای هر دو گونه در ماه‌های بهار و اوایل تابستان ادامه داشت. شیب افزایش جمعیت برای گونه O. elegans بیشتر از گونهO. agamemnonبود. اوج تراکم جمعیت گونه O. elegans و O. agamemnon به ترتیب در دهه سوم خرداد و دهه سوم تیر با اختلاف زمانی حدود یک ماهه در آبادان و شادگان بود. در بهبهان، اوج تراکم هر دو گونه تقریباً منطبق برهم و در دهه دوم خرداد ماه بود. نتایج این پژوهش می تواند برای نظارت بر کنترل، طراحی برنامه مدیریت تلفیقی و ارزیابی ریسک مخاطرات سوسک­های کرگدنی خرما قابل استفاده باشد.