نوسان‌های جمعیت مراحل نابالغ رشدی و تعیین مناسب‌ترین ناحیه گیاهی برای نمونه‌برداری از بید گوجه‌فرنگی Tuta absoluta Meyrick (Lep.: Gelechiidae) در شرایط گلخانه در جیرفت

Abstract

بید گوجه­فرنگی، Tuta absoluta Meyrick (Lep.: Gelechiidae)آفتی است که از سال 1389 وارد کشور شده و به سرعت در مناطق مختلف از جمله جیرفت گسترش یافته است. نظر به سطح زیر کشت قابل توجه گلخانه­های گوجه­‌فرنگی در این منطقه، ناشناخته بودن و قدرت خسارت­زایی بسیار بالای بید گوجه‌فرنگی، مطالعه نوسان­های جمعیت و تعیین بهترین ناحیه گیاهی برای نمونه­برداری از جمعیت افراد نابالغ این آفت جهت اتخاذ تصمیم­های مدیریتی، بسیار مهم است. در این مطالعه، با کشت گیاه گوجه­فرنگی در شرایط گلخانه، اقدام به نمونه­برداری هفتگی از مراحل مختلف رشدی حشره شامل تخم، لارو و دالان­های لاروی به شیوه بررسی بوته­ و نمونه­برداری از برگ­ها شد. نتایج نشان داد که فعالیت این حشره از اواسط فصل رشد (اواسط بهمن ماه) در گلخانه مشاهده شده و به­تدریج تراکم جمعیت رو به فزونی نهاده و اوج جمعیت در فروردین و اردیبهشت می‌باشد که در این مدت 5-4 نسل نیز ایجاد می‌نماید. با ارزیابی داده­های حاصل از نمونه­برداری­ مشخص شد که بیش‌ترین میزان تخم­ریزی حشره در نیمه بالایی بوته­ها و به طور عمده در سطح زیرین برگ­ها صورت می­گیرد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که نمونه­برداری از دالان­های لاروی نسبت به شمارش مراحل زیستی حشره از دقت بالاتری در تخمین جمعیت آفت برخوردار است. هم‌چنین، بر اساس آزمون همبستگی مشخص شد که بین تغییرات میانگین تعداد لارو و دالان­های لاروی در نیمه فوقانی بوته­ها، همبستگی مثبت و بیش از دو بخش دیگر بوته وجود دارد و می­توان تنها با نمونه­برداری از برگ­ها در این قسمت و شمارش تعداد دالان­ها برآوردی از جمعیت لاروهای فعال به دست آورد.