سمیت تنفسی اسانس های زیره سبز، نعناع و اسطوخودوس روی مراحل تخم و بالغ کنه تارتن دولکه ای ( Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae

Abstract

کنه تارتن دولکه­ ایKoch Tetranychus urticae یکی از مهم­ ترین آفات محصولات باغی، صیفی- سبزی و زینتی در سراسر جهان محسوب می ­شود. استفاده مکرر از سموم شیمیایی توسعه مقاومت به آفت ­کش­ ها، اثرات نامطلوب بر موجودات غیر هدف و آلودگی­ های زیست محیطی را به همراه داشته است. گیاهان منابع سرشاری از متابولیت­ های ثانویه با خاصیت آفت­کشی می­ باشند که می­ توانند جایگزین مناسبی برای آفت­ کش­ های شیمیایی در مدیریت آفات شوند. در این پژوهش سمیت تنفسی اسانس سه گونه از گیاهان دارویی به نام­ های زیره سبز (L. Cuminum cyminum)، نعناع (L. Mentha spicata) و اسطوخودوس (Lavandula stoechas L.) به روش تدخینی روی مراحل تخم و بالغ کنه تارتن دولکه­ ای مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ­های گیاهی به روش تقطیر با آب و به کمک کلونجر تهیه شدند. آزمایش­ ها در دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±50 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. غلظت 50 درصد کشنده (LC50) برای اسانس­ های زیره سبز، نعناع و اسطوخودوس روی کنه­ های بالغ ماده به ترتیب 762/19، 929/20 و 534/34 میکرولیتر بر لیتر هوا پس از 24 ساعت به دست آمد. در زیست­ سنجی ­های تخم­ کشی، مقادیر LC50 برای سه اسانس مذکور به ترتیب 585/40، 714/19 و 953/30 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. نتایج نشان داد که اسانس زیره سبز بیشترین خاصیت بالغ ­کشی را نسبت به دو اسانس دیگر داشت، اما اختلاف معنی­ داری بین اثر کشندگی اسانس­ های زیره سبز و نعناع وجود نداشت. هم­چنین اسانس نعناع به طور معنی­ داری نسبت به دو اسانس دیگر، بیش­ترین اثر کشندگی را روی مرحله تخم کنه تارتن دولکه ­ای داشته است.