تفاوت های دامنه میزبانی، تکثیر و بذربردی جمعیت هایی از نماتود ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci در ایران *

Abstract

<strong>نمونه های آلوده به نماتود ساقه و پیاز </strong><strong><em>Ditylenchus dipsaci</em></strong><strong> از گیاهان یونجه و بوته های سیر از تعدادی از مزارع استان های همدان، زنجان، تهران، اصفهان، مازندران و خراسان رضوی جمع آوری شد. پس از استخراج نماتود از اندام های گیاهی به منظور تهیه زادمایه مورد نیاز سه جمعیت جدا شده از سیر و چهار جمعیت از یونجه روی دیسک هویج کشت داده شدند. دامنه میزبانی جمعیت های سیر روی گیاهان سیر، پیاز، یونجه، لوبیا، باقلا، چغندرقند، نخودفرنگی و سویا بررسی شد. برای جمعیت یونجه از گیاهان یونجه، یونجه زرد، لوبیا، اسپرس، سیر، پیاز و شبدر استفاده گردید. گیاهچه ها با 200 نماتود شناور در سوسپانسیون 10 میکرولیتری کربوکسی متیل سلولز (</strong><strong>CMC</strong><strong>) که در زاویه برگی قرار داده شد مایه زنی شدند. مایه زنی با فاصله زمانی یک هفته تکرار شد. گیاهان به مدت هشت هفته در شرایط 16 ساعت نور و هشت ساعت تاریکی در دمای </strong><strong>^°</strong><strong>C</strong><strong> 2±20 نگهداری شدند و پس از این مدت اندام های هوایی آنها بررسی شد. تمامی جمعیت ها توانستند روی دیسک هویج به خوبی رشد یافته و تکثیر شوند. نتایج نشان داد که گیاهان پیاز، سیر میزبان مناسب، گیاهان نخودفرنگی، چغندرقند و لوبیا (دو جمعیت) میزبان ضعیف برای جمعیت سیر بودند، ولی سویا،</strong><strong>باقلا و یونجه میزبان این جمعیت نبودند. جمعیت یونجه بر روی لوبیا، یونجه و نیمی از موارد روی یونجه زرد به خوبی تکثیر یافته، در حالی که شبدر میزبان ضعیف و اسپرس و سیر غیرمیزبان بودند. بر اساس این بررسی وجود حداقل دو نژاد از این نماتود در ایران تأیید می شود. در آزمایشی دیگر آلوده شدن گل آذین و وجود نماتودهای بالغ و لارو سن چهارم در بذور پیاز، بذربرد بودن نماتود </strong><strong><em>D. dipsaci</em></strong><strong>را در پیاز نشان داد</strong><strong>.</strong><strong> در این بررسی هم‌چنین مشخص شد که نماتود </strong><strong><em>D. dipsaci</em></strong><strong>به طور وسیعی در مناطق تحت کشت سیر کشور گسترش داشته و می تواند به عنوان یکی از عوامل مؤثر در کاهش محصول این گیاه دخالت داشته باشد. </strong>