استدلال یا سفسطه: مطالعۀ رتوریکی نطق‏های موافق و مخالف نمایندگان مجلس شورای اسلامی

Abstract

نطقِ نمایندگانِ مجلس شورای اسلامی ایران، یکی از امور موثر در اقناعِ نمایندگان به منظور دستیابی به نظرات همسو در موافقت یا مخالفت با موارد مطرح شده در صحن است. یکی از روش‌های متقاعد ساختن مخاطبان در یک فرایند گفتمانی، توسل جستن به استدلال است. چنانچه در فرآیندِاستدلال‌سازی، که یکی از نکات کلیدی در رتوریک است، به منظور دستیابی به بیشینة اقناع، انحرافی در یکی از ارکان استدلال صورت گیرد، آنچه موجب اقناع می‏شود سفسطه خواهد بود. در این پژوهش به منظور واکاوی ساخت‏های اقناعی در نطق‏های مخالف و موافق در طرح بررسی برنامه و رأی اعتماد به کابینة پیشنهادی دولت دوازدهم، مغلطه‏هایی که جایگزین استدلال‏های رسمی شده‏اند از نطق‏های نمایندگان تقطیع شده، از طریق روش تحلیل رتوریکیِ مغالطات، مواضع اقناعی در بستر گفتمان مجلس شورای اسلامی بررسی شده است. باتوجه به آنچه از نتایج بررسی‌ها برمی‏آید، بزرگ‏نمایی، کوچک‏نمایی، برجسته‏سازی و حاشیه‏رانی‏هایی که در نتیجة کاربرد مغالطات صورت می‏گیرد، شاید منجر به اقناعِ لحظه‏ای و اولیة مخاطبان شوند؛ اما این اقناع تضمین‌کنندۀ کارایی و کفایت افرادی که از گذرگاه رأی اعتماد عبور می‏کنند نخواهد بود.