روش‌های امام صادق(ع) در تفسیر قرآن با نگاهی به روایات تفسیری اهل سنت

Abstract

آگاهی از روش تفسیری معصومان _- به‌ویژه امام صادق(ع) بنیانگذار مکتب جعفری_- نه تنها ما را به سوی استفاده صحیح و روشمند از قرآن رهنمود ساخته، بلکه به ما می‌نمایاند که ­امام چه موقع از این روش­ها بهره برده­اند. ضرورت پرداختن به این موضوع وقتی دوچندان می‌نماید که بدانیم روایات فراوانی از این امام در مصادر تفسیری اهل سنت انعکاس یافته و مفسران عامی‌مذهب به نقل آن‌ها همت گماشته‌اند.

در این مقاله ابتدا روایات تفسیری امام صادق(ع) در منابع تفسیری اهل سنت را پی‌جویی و استخراج نموده، آن‌گاه با تتبع در آن‌ها روش‌های به کار رفته از سوی امام را در تفسیر قرآن _- نه تأویل آن _- مشخص نموده و چنین نتیجه گرفته‌ایم که: صادق آل محمد(ص) در سخنان گوهربار خود، بسته به ظرفیت شنونده و فضای حاکم، با روش‌های گوناگونی قرآن را تفسیر و تبیین نموده‌اند. آن‌حضرت گاه معنای لغوی واژگان را بیان نموده و گاه با بیان مصداق یا جری و تطبیق، پرده از ابهام آن برداشته­اند. ایشان در پاره‌ای از موارد با تمثیلی زیبا مشکل­ترین مطالب را با زبانی ساده بیان می­کنند. و این همه غیر از مصداق‌های باطنی است که امام در برخی موارد ارائه کرده، به تأویل آیه می‌پردازند.