بررسی کاربرد سیاق در تفسیر الکاشف علّامه محمد جواد مغنیه

Abstract

سیاق، یکی از قرائن مهم پیوسته کلام، دارای حجیت عقلایی و مورد عنایت امامان معصوم: است و همواره در بحث های تفسیری مورد توجه مفسران و دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی ،ضمن بررسی اجمالی مفهوم سیاق، شرایط تحقق آن و انواع آن؛ کاربرد سیاق در تفسیر الکاشف علّامه محمد جواد مغنیه را مورد پژوهش قرار داده است. روش مؤلف تفسیر الکاشف در بحث سیاق، نشانۀ اعتقاد ایشان به سیاق کلمات، جملات و آیات می‌باشد، ولی ظاهرا به سیاق سوره‌ها معتقد نبوده؛ و در هیچ جای تفسیرش به آن نپرداخته است. همچنین همانند برخی از مفسران به فراگیر بودن سیاق به عنوان یک قاعدۀ کلی معتقد نمی‌باشد و حتی در مواردی معنای مستفاد از سیاق را تاویل می برد. نیز ایشان در تفسیر برخی از آیات اگرچه معنای خاص سیاقی را می پذیرد، ولی آن را مخصص معنا نمی داند و قائل به عمومیت آیه است و در مجموع روشن گردید که قاعدۀ سیاق در تفسیر الکاشف کاربردهای فراوانی دارد که عبارت‌اند از: به دست آوردن معنای واژگان، تعیین معنا و مقصود آیه، تعیین سبب نزول آیه، تعیین مخاطبان خطاب، ارزیابی اقوال مفسران،تعیین مرجع ضمیر و کشف محذوفات.