شفقت بر خود در آموزه‬‌های اسلامی

Abstract

شفقت بر خود، مفهومی اخلاقی به‎معنای خیرخواهی و مهربانی با خویشتن است. وجود برخی از آموزه‌‏های دینی به ویژه در عرصه اخلاق، ‌شبهه ناسازگاری بخشی از دین را با این اصل اخلاقی قوت می‏بخشد. با تحلیل این آموزه‌‏ها و از گذر ارائه تعریف کاربردی برای شفقت بر خود می‌‏توان گفت که در تمام آموزه‌‏های اسلامی این اصل اخلاقی مورد توجه بوده ‏است. در تعریف کاربردی، شفقت بر خود دارای دو سطح حداقلی و حداکثری (کف و سقف) است. در سطح حداقلی، شفقت بر خود به معنای ضرر نرساندن به خویشتن است و در تعریف حداکثری به معنای فایده‌رسانی به خود می‏‌باشد. نفس نیز دارای مراتب مختلفی از بدن مادی تا حقیقت ملکوتی غیر مادی را دربر می‏‌گیرد. با توجه به این معنا و اعمال اصل ترجیح اهم بر مهم و قاعده لاضرر، می‌‏توان ناسازگاری ظاهری تمام موارد ادعایی را برطرف نمود.