اصول حاکم بر دفاع در روابط بین‌الملل از منظر لیبرالیسم و اسلام

Abstract

دفاع، جنگ و صلح مفاهیمی‌اند که از دیرباز، با وجود پیشرفت بشریت، جزءِ جداناشدنی زندگی انسان‌ها بوده‌اند؛ انسان‌ها در هیچ زمانی با این مفاهیم بیگانه نبوده‌اند. جنگ و صلح دو وضعیت کاملاً متمایز و در مقابل یکدیگرند. این در حالی است که دفاع را می‌توان راهی میانه بین جنگ و صلح دانست. این مفاهیم از اهمیت و ارزش والایی برخوردارند، چراکه سرنوشت و زندگی بسیاری از انسان‌ها را تغییر می‌دهند.<br /> این اهمیت سبب شد که اندیشمندانی از جمع انسان‌ها برای رسیدن به صلح و آرامش و گریز از تباهی و مرگ به بررسی علل وقوع جنگ و راه پیشگیری آن همت گماردند. در واقع، همین مسئله زمینة شکل‌گیری رشتة روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل را فراهم کرد. در این واکاوی خردمندانه، دفاع به‌عنوان کارآمدترین ابزار جلوگیری از وقوع جنگ‌ها شناخته شد؛ تقریباً تمامی نظریات روابط بین‌الملل به آن پرداخته‌اند.<br /> در این مقاله، با توجه به اهمیت مبحث دفاع در نظریات روابط بین‌الملل و همچنین اهمیت دیدگاه‌های اسلام در این‌باره، با روش توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی و مقایسة اصول دفاع از دید نظریه لیبرال ـ که به‌عنوان یکی از پارادایم‌های عمدة روابط بین‌الملل مطرح است ـ و دیدگاه‌های اسلام می‌پردازیم. لیبرال‌ها با نظریاتی از قبیل جنگ عادلانه، جگ پیشگیرانه، وابستگی متقابل، صلح دمکراتیک و ... و اسلام نیز با نظریاتی در باب جهاد و دفاع به این مفاهیم پرداخته‌اند.<br />