الویت‌بندی روشهای حمل و نقل عمومی در شهر تهران به منظور اصلاح نظام تخصیص بودجه

Abstract

گسترش شهر نشینی، حمل و نقل عمومی را در کانون توجه مدیران شهری قرار داده است. شناسایی روشهای مختلف حمل و نقل عمومی و توسعه آنها، متناسب با نیازهای زندگی شهری یکی از ضروریات جدید مدیریت شهری است. هدف از این مقاله اولویت‌بندی گزینه های مختلف حمل و نقل عمومی در شهر تهران و بازنگری در مدیریت تخصیص بودجه حمل و نقل عمومی، بر اساس این الویتها است. به منظور انجام این مطالعه، از روش‌ تحلیل سلسله مراتبی گروهی (GAHP) استفاده شده است. در همین رابطه ابتدا معیارهای موثر در اولویت‌بندی گزینه های حمل و نقل عمومی در شهر تهران شناسایی شده، سپس با بررسی ادبیات موضوع و نظرسنجی از گروههای مختلف خبرگان در معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، معیارهای اولیه بازنگری و اصلاح شده است .در ادامه، با استفاده از معیارهای ارزیابی و بکارگیری تحلیل سلسله مراتبی گروهی، گزینه های حمل و نقل عمومی در شهر تهران الویت‌بندی و نتایج حاصله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این مطالعه با وزن‌دهی به معیارهای مؤثر و انجام مقایسه های زوجی با استفاده از نظرات کارشناسان و خبرگان، گزینه‌های مختلف حمل و نقل عمومی در شهر تهران اولویت‌بندی شده اند. در ادامه نتایج الویت‌بندی، با میزان بودجه تخصیص‌یافته به هر یک از گزینه های حمل و نقل عمومی در 10 سال گذشته، مطابقت داده شده و توصیه‌هایی به منظور اصلاح نظام تخصیص بودجه، متناسب با الویت گزینه های حمل و نقل عمومی ارایه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که گزینه مترو دارای بالا ترین اولویت در بین گزینه های مورد بررسی است و BRT، اتوبوس، ون و تاکسی در رده های بعدی قرار می گیرند. نتایج مربوط به تحلیل حساسیت نیز نشان می دهد که تغییر در وزن 11 مورد از معیارها می تواند موجب تغییر در اولویت‌بندی گزینه‌ها شود. همچنین حساسیت نتایج به معیار "هدف از سفر" بیش از سایر معیارهاست. بر اساس نتایج به دست آمده و وزن تعیین شده برای هر گزینه ، توصیه شده است بودجه حمل و نقل عمومی متناسب با الویت و وزن گزینه ها تعیین شده و تخصیص یابد.