مدل‌سازی پیامدهای توسعه پایدارِ گردشگریِ فرهنگی؛ رویکرد آمیخته

Abstract

توسعه پایدار نقطه ایده‌آل صنعت گردشگری و یکی از اهداف عینی این صنعت در قرن بیست و یکم محسوب می‌شود. گردشگری فرهنگی در صورت برنامه‌ریزی و مدیریت ضعیف می‌‎تواند دارای جنبه‌های ناپایدار و پیامدهای جبران‌ناپذیری باشد. لذا بررسی عملکرد و پیامدهای آن در مقصدهای مختلف گردشگری ضرورت است. پژوهش‌های فراوانی در خصوص پیامدهای ناشی از توسعه پایدار گردشگری در مقصدهای فرهنگی انجام شده است. اما تاکنون پژوهش جامعی که دربرگیرنده‌ی کل این عوامل و شناسایی ارتباط میان آنها باشد، ارائه نشده است. هدف ، شناسایی پیامدهای ناشی از توسعه پایدار گردشگری فرهنگی با دید کل‌نگر و طراحی مدل در رابطه با ارتباطات میان آنهاست. این پژوهش، با تاکتیک آمیخته اکتشافی انجام شده به‌طوریکه در بخش کیفی، با روش مطالعه نظام‌مند فراترکیب؛ 43 کد اولیه، 3 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی؛ گردشگران، جامعه محلی و محیط‌زیست شناسایی و دسته‌بندی گردید. در مرحله کمّی با استفاده از تکنیک دلفی فازی و مدل‌سازی ساختاری-تفسیری، شاخص‌های شناساسایی شده فازی‌سازی و روابط بین شاخص‌ها تعیین و بصورت یکپارچه تحلیل نمودیم. برای مدل‌سازی از پرسشنامه‌ای به منظور استفاده از نظرات 11 خبره در زمینه گردشگری فرهنگی با روش نمونه‌گیری، هدفمند و گلوله برفی بهره بردیم. نتایج حاصل از این پژوهش، منجر به دسته‌بندی پیامدهای ناشی از توسعه پایدار گردشگری در مقصدهای فرهنگی و طراحی مدل بر این اساس در شش سطح شد. در نهایت، به تفسیر مدل و تجزیه و تحلیل سطوح مدل و ارتباطات میان ابعاد آن پرداخته و راهکارهایی جهت پایداری پیامدهای مثبت و جلوگیری از اثرات منفی در مقصدهای فرهنگی ارائه گردید.