ارزیابی ویژگی‌های جوانه‌زنی و تعیین دماهای کاردینال با استفاده از مدل‌های رگرسیونی در سبزی بومی چوچاق (.Eryngium caucasicum Tratvu)

Abstract

چوچاق (.<em>Eryngium caucasicum</em> Tratvu) از گیاهان بومی ایران با کاربرد سبزی- دارویی است که مطالعات اندکی در زمینه شناخت رفتارهای جوانه‌زنی آن صورت گرفته است. مطالعه بر روی اهلی‌سازی و تکثیر آن می‌تواند گامی مهم در راستای حفظ و تجاری‌سازی آن به‌شمار رود. جهت ارزیابی تأثیر درجه حرارت بر شاخص‌های جوانه‌زنی چوچاق، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت سطح دمایی (0، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه‌ی سانتی‌گراد) در سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی گروه علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد طی سال 1395 صورت پذیرفت. به‌منظور کمی‌سازی جوانه‌زنی و تعیین بهینه‌بودن برازش مدل‌های مختلف جوانه‌زنی از مدل‌های آماری خطوط متقاطع و مدل چند جمله‌ای درجه دو و از شاخص ضریب تبیین (R²) برای مقایسه مدل‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که جوانه‌زنی چوچاق در گستره‌ی دمایی 25-10 درجه‌ی سانتی‌گراد صورت می‌گیرد. مناسب‌ترین یکنواختی جوانه‌زنی در دامنه‌ی دمایی 20-10 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. دمای 15 درجه سانتی‌گراد با احراز بالاترین میزان جوانه‌زنی (33/88 درصد)، انرژی جوانه‌زنی (5/92 درصد)، زمان تا 90 درصد جوانه‌زنی و یکنواختی جوانه‌زنی (7/7 روز) به‌عنوان مناسب‌ترین تیمار انتخاب شد. با ارزیابی دو مدل برازش، مدل چند جمله‌ای درجه دو توانست توصیف بهتری از واکنش سرعت جوانه‌زنی چوچاق نسبت به دما ارائه دهد. در این مدل، دمای مطلوب، حداقل و حداکثر جوانه‌زنی به‌ترتیب 33/15، 85/0 و 81/29 درجه سانتی‌گراد تخمین زده شد. یافته‌های به‌دست آمده این تحقیق می‌تواند در پیش‌بینی جوانه‌زنی گیاه چوچاق در عکس‌العمل به دما و نیز مدیریت این گیاه به‌عنوان سبزی فصل خنک مورد استفاده قرار گیرد.<strong> </strong>