اثر گاما- آمینوبوتریک اسید در القای مقاومت به سرمازدگی در گیاهچه‌های خیار (Cucumis sativus L)

Abstract

به‌منظور بررسی امکان القای مقاومت و کاهش خسارت سرمازدگی در گیاهچه‌های خیار، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه ایلام در سال 1397 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل غلظت‌های صفر، 5، 10 و 15 میلی‌مولار گاما- آمینوبوتریک اسید (گابا) و دو روش کاربرد بذری (پرایمینگ) و محلول‌پاشی برگی در مرحله چهار برگ حقیقی بود. گیاهان تیمار شده برای مدت شش شب در دمای سه درجه سانتی‌گراد در انکوباتور قرار گرفتند و سپس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که همه‌ی تیمارهای گابا باعث کاهش خسارت سرمازدگی در گیاهچه‌های خیار شدند. اگرچه در اکثر صفات مورد مطالعه بین غلظت‌های مختلف گابا اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد ولی کاربرد بذری بهتر از کاربرد محلول‌پاشی برگی خسارت ناشی از سرما را کاهش داد. به‌طوری‌که کمترین شاخص سرمازدگی، فعالیت آنزیم لیپواکسیژناز و بیشترین وزن تر شاخساره بدون اختلاف معنی‌دار بین غلظت‌های گابا در کاربرد بذری مشاهده شد. بیشترین وزن خشک شاخساره (77/6 و 68/6 گرم در بوته)، شاخص کلروفیل (57/20 و 07/21 میلی‌گرم در گرم وزن تر برگ)، پروتئین کل (29/1 و 25/1 گرم در کیلوگرم وزن تر برگ)، پرولین (92/21 و 42/22 میکرومول در گرم وزن تر برگ)، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز (67/115 و 91/126 واحد آنزیمی در گرم وزن تر برگ)، پراکسیداز (61/0 و 63/0 واحد آنزیمی در گرم وزن تر برگ) و کمترین نشت یونی (22/30 و 72/29 درصد)، مالون‌دی‌آلدهید (65/0 و 60/0 میکرومول در گرم وزن تر برگ) و پراکسید هیدروژن (27/1 و 19/1 میکرومول در گرم وزن تر برگ) به‌ترتیب در غلظت‌های 10 و 15 میلی‌مولار گابا در روش کاربرد بذری مشاهده شد. بنابراین استفاده از روش پرایمینگ بذر با غلظت 10 میلی‌مولار گابا به‌عنوان برنامه‌ای کاربردی در جهت کاهش خسارت سرمازدگی در گیاهچه‌های خیار پیشنهاد می‌گردد.