سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق از منظر موازنه تهدید ( 2018-2003)

Abstract

بیشتر تحلیل­گران غربی به ویژه آمریکایی، عمدتاً از منظر واقع­گرایی تهاجمی به سیاست خارجی ایران در عراق می­نگرند. این نویسندگان اهداف و راهبردهای سیاست خارجی ایران را بیشینه­سازی قدرت در راستای هژمونی منطقه­ای، شدیداً فرقه­گرایانه و تهاجمی ارزیابی می­کنند. مقاله حاضر برخلاف رویکرد فوق، از دریچه موازنه تهدید «استیون والت» به سیاست خارجی ایران در عراق از سال 2003 تا 2018 می­نگرد. آنچه راهبرد اصلی سیاست خارجی ایران در قبال عراق را شکل داده است، پاسخ به تهدیداتی بوده است که در دو سطح خارجی- غیر عراقی و عراقی، منافع و امنیت ملی ایران را هدف قرار می­داد. این تهدیدات در سطح غیر­عراقی به حضور نظامی آمریکا در عراق و در پیش­گیری سیاست تغییر رژیم در قبال ایران باز می­گشت. درسطح عراقی نیز، شکل‌گیری دوباره یک دولت تهدیدساز در بغداد یا دولتی وابسته به آمریکا و امکان تجزیه کشور در اثر گرایش­های تجزیه­طلبانه کردها و ظهور داعش، از جمله نگرانی­های مقامات تهران بودند. این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود در قبال تحولات داخلی عراق پس از سقوط صدام، چه اهدافی را دنبال نموده است؟ مقاله ضمن بهره­گیری از آمارها و داده­های مستند، با روش توصیفی- تحلیلی این فرضیه را به آزمون قرار خواهد داد که جمهوری اسلامی ایران به دلیل رفع تهدیدات پیرامون خود، هدفی را که در سیاست خارجی خود در قبال تحولات داخلی عراق، پس از سقوط صدام دنبال نموده، حفظ تمامیت ارضی عراق از طریق حمایت از یک دولت دوست و متحد در این کشور بوده است.