بازشناسی نقش و جایگاه ارتش در تحولات سیاسی- اجتماعی مصر؛ پیش و پس از سقوط دولت مرسی

Abstract

شاید بی‌راه نباشد اگر گفته‌شود که تولد مصر جدید همراه با ایجاد ارتش به سبک جدید و به تقلید از ارتش‌های مدرن اروپایی بوده‌است؛ بنابراین، در خوانش بسیاری از تحولات و فرایندهای سیاسی و رویدادهای نظامی، امنیتی و سیاسی و حتی اقتصادی این کشور پس از استقلال رسمی، ارتش به‌گونه‌ای‌ بی‌بدیل و منحصربه‌فرد نقش‌داشته‌است. ارتش مصر دو بار مسیر تاریخ سیاسی این کشور را تغییرداده‌است؛ بار نخست، دخالت ارتش به انقلاب سال ۱۹۵۲ و سرنگونی ملک فاروق، پادشاه این کشور انجامید و بار دوم در روز سوم ژوئیه ۲۰۱۳، یعنی 61 سال بعد، به سقوط دولت محمد مرسی ختم‌شد. نوشتار حاضر تلاش‌دارد با بهره‌گیری از روش تحلیلی- تاریخی، چرایی این مهم را واکاوی‌کند. نتایج تحقیق نشان‌می‌دهند که با توجه به نقش تاریخی- سیاسی ارتش مصر در فرایند دولت – ملت‌سازی در این کشور و اینکه همه رهبران مصر به‌استثنای محمد مرسی، پیشینه نظامی داشته‌اند، می‌توان مدعی شد که در مصر به‌استثنای دوران کوتاه مرسی، همواره حکومت نظامیان، حاکم بوده‌است؛ بااین‌حال، موفقیت ارتش مصر در تأمین ثبات و آرامش در دوره پس از کودتا و جایگاه آینده آن در صحنه سیاسی، تاحد زیادی به نحوه تعامل آن با گروه‌های فعال در صحنه داخلی مصر ازجمله اخوان‌المسلمین و چگونگی برقراری توازن در روابط با قدرت‌های خارجی بستگی‌خواهد‌داشت.