تحلیل جریان‌های اسلام‌گرای سلفی در فرانسه

Abstract

گرایش‌های اسلام سلفی از جاوه تا آفریقا و از مشرق اسلامی تا مغرب عربی، گسترده شده‌اند؛ مغرب‌زمین نیز از حضور و تأثیرها (و گاه آسیب) سلفی‌گرایی، بی‌نصیب نبوده‌است؛ در جامعه فرانسه نیز، حضور اندیشه‌ها و نمادهای ظاهری اسلام سلفی و هنجارهای پوششی زنان و مردان مسلمان هوادار و معتقد به آموزه‌های سلفی، کم ‌‌و بیش، مشهود است. مقاله حاضر، ضمن مروری بر تبارشناسی جریان‌های سلفی، به بررسی زمینه‌ها و علل رشد سلفی‌گری در فرانسه می‌پردازد و با تشریح اشکال مختلف جریان یادشده در این کشور، تلاش‌می‌کند دریابد که جریان‌های اسلام‌گرای سلفی در فرانسه، از چه ویژگی‌هایی بهره‌مندند، چه اهدافی را دنبال‌می‌کنند و به‌ویژه خاستگاه‌های فکری و نظری آنها در خارج از خاک فرانسه کجاست؟ فرضیه‌ای که در این پژوهش، بررسی و آزمون‌خواهدشد، این است: درعین‌حالی‌که سیاست‌های تبعیض‌آمیز فرانسه نسبت‌به مسلمانان حاضر در این کشور، تأثیرهایی را بر رادیکال‌شدن آنها برجاگذاشته‌است، نقش عوامل خارجی در این میان، ازلحاظ نظری بسیار پررنگ‌تر است. این پژوهش درراستای تحلیل مبانی فکری و رفتاری سلفی‌گری در فرانسه به این نتیجه دست‌می‌یابد که جریان سلفی فرانسوی، تحت تأثیر دو حوزه‌ جغرافیایی «عربستان و شمال آفریقا» قراردارد و سه طیف عمده‌ سلفی سنت‌گرا، سیاسی و جهادی در درون آن فعال‌اند. طیف سلفی سنت‌گرا که به امر تبلیغ دین و دعوت اهتمام‌دارد، در میان مسلمانان فرانسه، طرفدارانی بیشتر داشته، مساجدی را در این کشور دراختیاردارد؛ باوجوداین، بیشترین پوشش رسانه‌ای از آنِ سلفیان جهادی است که گروهی کم‌شمارند ولی سازمان‌یافته‌تر عمل‌می‌کنند.