بررسی نقش مولفه‌ی قانونی نهاد آب زیرزمینی از منظر مشارکت و مناقشات آبی در ایران

Abstract

بهره­برداری ناپایدار از منابع آب زیرزمینی باعث کاهش سطح ایستابی و بحرانی شدن بسیاری از دشت­های ایران شده است. با توجه به نقش استراتژیک این منابع حیاتی، حفاظت از منابع آب زیرزمینی یکی از مهمترین مسائل امروزی جوامع بشری است. این مطالعه درصدد آن است که با بررسی "بعد قانونی" نهاد آب زیرزمینی کشور، به این سوال پاسخ دهد که "چه مقدار بعد قانونی نهاد آب زیرزمینی کشور باعث تقویت بستر همکاری و یا زمینه­ساز تشدید مناقشات آبی بوده­است؟". چارچوب نظری حاکم بر این تحقیق "نهادگرایی" است. برمبنای روش تحقیق "کیفی" و با استفاه از ابزار "تحلیل محتوا" متن قوانین مرتبط با منابع آب زیرزمینی کشور مورد آنالیز قرار گرفت. این تحلیل محتوا بر مبنای ابعاد مرتبط با مشارکت و مناقشات آبی در ماتریس نهادی مورد بررسی قرار گرفت. لذا داده­های مورد استفاده در این تحقیق متن قوانین وضع شده از دوران مشروطه تاکنون ( 1285تا1395 ) در حوضه آب زیرزمینی و همین­طور اسناد مکتوب مرتبط می­باشد. نتایج نشان داد که بدون حضور و نقش مردم، امکان برنامه­ریزی صحیح و امکان عملیاتی کردن برنامه­ها به هیچ­وجه مقدور نخواهد بود و باید جایگاه و نقش مردم در محورهای مختصات مربوط به بحران آب پررنگ دیده شود و حتی طراحی این جایگاه نیز، نیاز ضروری به مشارکت نهادهای مدنی مردم نهاد دارد.