آسیب شناسی اثرات سطوح مختلف نانوذره مس در آب بر آبشش بچه ماهی قزل-آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) پیش و پس از یک دوره بازیابی

Abstract

مطالعه حاضر به منظور بررسی آسیب‌های نانو ذره مس بر ساختار بافت آبشش بچه ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در پیش و پس از یک دوره بازیابی طرح ریزی شد. برای این منظور مجموعا 135 قطعه بچه ماهی با وزن متوسط 30 گرم به صورت تصادفی در مخازن90 لیتری توزیع گردیدند. بچه ماهیان به مدت 21 روز تحت سه تیمار مختلف نانو ذره شامل 0، 25 و 50 میکروگرم در لیتر نانوذره مس قرار گرفتند و همچنین با هدف بررسی امکان ترمیم آسیب‌ها پس از حذف نانو ذره، ماهیان به مدت 21 روز دیگر پرورش یافتند. نمونه‌برداری از بافت آبشش در انتهای دو دوره انجام و با روش هماتوکسیلن-ائوزین رنگ آمیزی شدند. نتایج مرحله اول بافت شناسی آبشش نشان داد که هر دو غلظت 25 و 50 میکروگرم در لیتر نانو ذره مس باعث ایجاد آسیب‌هایی همچون کاهش طول رشته‌های آبششی و هایپرپلازی اپتلیال گردید. همچنین تلانژکتازی و تجمع خون در تیمار 25 میکروگرم در لیتر قابل مشاهده بود. تجمع خون شدید در قسمت ابتدایی رشته های آبششی، افزایش فضای بین تیغه‌های آبششی و تخریب اپیتلیال در برخی نقاط تیغه‌های ثانویه آبششی در تیمار 50 میکروگرم در لیتر مشاهده شد. در مرحله دوم مطالعه نیز آسیب‌های بافتی البته با شدت کمتری وجود داشت. جمع بندی نتایج نشان می دهد نانو ذره سبب آسیب به بافت آبشش بچه ماهیان می گردد بنحوی که در غلظت های بالا، شدت این آسیب ها افزایش می یابد، و همچنین برخی از این آسیب‌ها حتی پس از اتمام مرحله مواجهه نیز در بافت هدف قابل مشاهده است.