تدوین مدل مضامین مرتبط با کیفیت زناشویی از دیدگاه مردان متأهل: یک پژوهش کیفی

Abstract

با توجه به اهمیت نهاد خانوده در ایران و نقش کلیدی و مؤثری که زوج‌ها در پایه ریزی و استمرار خانواده‌های مستحکم و با دوام ایفا می‌کنند، لذا تقویت مهارت‌های مرتبط با افزایش "کیفیت زناشویی" در زوجین، امری ضروری به‌نظر می‌رسد. بنابر این هدف این پژوهش، تدوین مدل مضامین مرتبط با کیفیت زناشویی از دیدگاه مردان متأهل بود. این مطالعه به شیوۀ‌ کیفی و با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون انجام شد. 20 مرد متأهل ساکن در شهر، شهرکرد با نمونه‌گیری هدفمند و داوطلب براساس ملاک‌های ورود به پژوهش تا حد اشباع داده‌ها انتخاب و مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. در ابتدا هر یک از جمله‌ها یا پاراگراف‌های استخراج‌شده از مصاحبه‌های خام، توسط یک گزاره یا عبارت مفهومیِ کوتاه، توضیح داده شد، سپس گزاره‌های مفهومی بر اساس رویکرد تحلیل مضمون (Atrides & Sterling, 2001) در سه دسته مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهندة و مضامین فراگیر و با استفاده از نرم‌افزار Nvivo 8کدگذاری شدند. ابتدا بیست مضمون اساسی شناسایی شد. از ترکیب و تلخیص مضامین پایه، شش مضمونِ سازمان‌دهنده‌ی ارضای عواطف و احساس‌ها، درک علایق و نیازها، اولویت‌دهی، دلجویی و تسلی خاطر، ضمانت روانشناختی، گذشت و خود قضاوتی حاصل شد و در نهایت با یک پارچه‌سازی مضامینِ سازمان‌دهنده، مضمون فراگیرِ "مهم‌انگاری و به‌حساب‌آوری زنان" استخراج گردید. بر اساس یافته‌های موجود می‌توان نتیجه گرفت که تجربه مردان متأهل نشان می‌دهد که مهم انگاشتن زنان در زندگی زناشویی و القای این احساس به آن‌ها توسط شوهران‌شان از طریق عملکرد و رفتارهای مناسب مهم‌ترین عامل افزایش کیفیت زناشویی محسوب می‌شود. این پژوهش برای مشاوران و روان‌شناسان فعال در حوزه خانواده، جهت آموزش و ارائه مداخلات مناسب در زمینه افزایش کیفیت زناشویی می‌تواند سودمند باشد.