واکاویی خودهمبستگی فضایی بارش فصلی ایران با استفاده از برونداد پایگاه داده بارشAPHRODITE

Abstract

در بین فراسنج های اقلیمی، بارش به دلیل تعامل پیچیده با عوامل و عناصر اقلیمی از خود رفتاری چندگانه و پیچیده‌ای بروز می‌دهد که موجب توجه ویژه محققین بدان شده است. سال‌هاست رویکرد محققان علوم محیطی از آمار کلاسیک به آمار فضایی معطوف شده است.به همین دلیل اقلیم شناسان نیز باید با مبانی این علم آشنا شوند و توابع تحلیلی آن را مبنای مطالعات خود قرار دهند.در مطالعه حاضر با استفاده ازروش‌های نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران و لکه‌های داغ، رفتار مکانی بارش فصلی در غالب چندین آماره ارائه گردیده است.بررسی‌های آماری نشان داد که فصل تابستان بیش‌ترین ضریب تغییرات بارش (50/267) ایران را دارا است که توسط شاخص‌های ضریب درجه اوج و گیتس اورد جی نیز تأییدشده است. بالاترین ناهنجاری مکانی بارش بر اساس شاخص پراکندگی فصول تابستان و پاییز معرفی‌شده‌اند. همچنین به استناد خروجی‌های شاخص اندازه خوشه بزرگ‌ترینخوشه‌های بارشی ایران در فصل زمستان ایجاد می‌گردد که نشان‌دهنده نظم نسبی بارش ایران می‌باشد. نتایج آماره‌های فضایی نیز نشان داد که تغییرات درون سالی بارش در ایران دارای الگوی خوشه­ای بالا می­باشد. بر اساس شاخص محلی موران و لکه­های داغ، بارش در کرانه­های ساحلی دریای خزر و بخش­های غرب و جنوب غرب ایران (عمدتاً زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت (خوشه­های بارش باارزش بالا) و در بخش­هایی از نواحی مرکزی و همچنین بخش­هایی از جنوب شرق ایرانو نواحی مرکزی دارای خودهمبستگی فضایی منفی (خوشه‌های بارش باارزش پایین)بوده است.