ارزیابی میزان هتروزیس و گروه‌بندی هیبریدهای جدید زنبق آلمانی با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

Abstract

به‌منظور بررسی میزان هتروزیس هیبرید­ها و صفات مهم زنبق آلمانی، 28 هیبرید به‌همراه هفت والد در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی طی دو سال موردبررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات بین نتاج (هیبرید‌‌ها) و والدین نشان داد که به‌جز صفات طول درفش و ارتفاع بوته، تفاوت معنی‌داری باهم) 01/0(p≤ دارند. ارزیابی میزان هتروزیس (درصد) نتاج نشان داد که دورگ­گیری در بین کولتیوارهای بررسی‌شده تأثیر معنی­داری در ایجاد برتری در اکثر صفات نسبت به والدین و والد برتر داشته است. هیبرید 37 (تلاقی 5×4) در اندازه گل، عرض برگ و هیبرید 25 (تلاقی 8×6) ازنظر صفت طول درفش و عرض آویز نسبت به والدین و والد برتر از هتروزیس مثبت بالاتری برخوردار بودند. بالاترین درصد هتروزیس در صفات طول دمگل، قطر دمگل و قطر طوقه به‌ترتیب در نتاج 20 (تلاقی 2×4)، 30 (تلاقی 4×5) و 16 (تلاقی 2×5) مشاهده گردید. می­توان انتظار داشت که این جمعیت­های گزینش‌شده (37، 25، 20، 30 و 16) ازلحاظ ویژگی­های مورفولوژیکی گل­ها، بتوانند پس از ثبت به‌عنوان رقم تجاری، در بازار گیاهان زینتی معرفی و گسترش یابند. هیبریدهای 42 و 43 از تلاقی بین زنبق وحشی نمک‌زار و آلمانی قهوه­ای (تلاقی 7×2) در اکثر صفات، نسبت به والدین و والد برتر هتروزیس مثبت داشتند. نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که شش عامل اصلی 24/71 درصد تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند، بر اساس تجزیه خوشه‌ای به‌روش وارد ژنوتیپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. این تحقیق افق تازه‌ای جهت برنامه‌ریزی دورگ­گیری بین گونه­های وحشی و ارقام تجاری موجود در کشور را در آینده فراهم می­کند.