تعیین آلل‌های S خودناسازگاری و روابط بین آنها در نتاج F1 حاصل از تلاقی دو رقم فندق (Corylus avellana L.)

Abstract

خودناسازگاری فندق (<em>Corylus avellana</em> L.) از نوع اسپوروفیتیک است که توسط یک مکان ژنی S با چندین آلل کنترل می‌شود. سازگاری دانة گرده با کلالۀ فندق در برنامه‏های اصلاحی برای انتخاب والدین و همچنین در گزینش ارقام گرده‏دهنده در باغ‏های تجاری، ضروری است. هدف این آزمایش بررسی و تعیین روابط سازگاری گرده‌ـ کلاله و تعیین آلل‏های S در 24 نتاج حاصل از تلاقی دو رقم فندق 'تی‏جی‏ال‘ و 'کاسفورد‘ توسط میکروسکوپ فلورسنس بود. 4 آزمایشگر دانة گرده برای هر یک از 4 آلل مطالعه‌شده S2، S3، S7 وS11 انتخاب شدند. شاتون‏های نر آن‏ها در مرحلۀ نزدیک به شکوفایی، جمع‏آوری و خشک شدند. زمانی ‏که بساک‏ها شکفتند، دانه‏های گرده جمع‏آوری و در دمای 20- درجۀ سانتی‏گراد نگهداری شدند. در هر درخت دانهالی، دو شاخه اخته و سپس گل‏های مادۀ آن‌ها پوشانده شدند. خوشه‏های گل ماده زمانی که خامه‏ها به اندازۀ 2 تا 6 میلی‏متر رشد کرده بودند، از شاخه‏ها برداشت شدند. 5 گل ماده (خوشه) از هر نتاج با دانه‏های گردة هر یک از ارقام آزمایشگر گرده‏افشانی شدند. حدود 20 تا 24 ساعت بعد از گرده‏افشانی، خامه‏های کلاله‏دار از جوانه‏ها جدا و در محلول آنیلین بلو‌ـ دای له شدند و سپس توسط میکروسکوپ فلورسنس با بزرگ‏نمایی x40 و x100 ‌مطالعه‌ شدند. در این پژوهش، آلل‏های 22 نتاج به‏طور کامل مشخص شد و در 2 نتاج دیگر فقط یک آلل s شناسایی شد. در گرده‏افشانی‏های سازگار، دانه‏های گرده به‌‌خوبی جوانه‏ زدند، لوله‏های گرده از سطح کلاله نفوذ ‌کرده و توده‏ای از لوله‏های گردة موازی تولید کردند. در‌حالی‌که در واکنش‏های ناسازگار، دانه‏های گرده اغلب کمتر جوانه‏ زدند و در صورت جوانه‏زنی، لوله‏های گردۀ کوتاهی تولید کردند.