تأثیرآزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب حوزه خاورمیانه (با تأکید برمدل‌های رشد درون‌زا)

Abstract

هدف این مقاله بررسیتأثیرآزادسازیتجاری بر رشد اقتصادی 14 کشور خاورمیانهدر بازه زمانی 2012ـ1990 با استفاده از مدل‌های پانل پویا (GMM)، حداقل مربعات معمولی کاملا اصلاحشده (FMOLS<strong>)</strong> و حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که بین آزادسازی تجاری و رشد اقتصادی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد، به گونه­ای که آزادسازی تجاری، تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی این کشورها داشته است و محدودیت­های تجاری، رشد اقتصادی آن­ها را کند می­نماید. همچنین، طبق نتایج بدست آمده سرمایه، جمعیت فعال و سرمایه انسانی تأثیر مثبت و معنی‌داری بر رشد اقتصادی کشورها (متغیر وابسته) دارد. به عبارتی نقش آموزش در ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی و تأثیر آن بر رشد اقتصادی بر اساس نتایج تحقیق غیر قابل انکار است. نتایج برآورد FMOLS وDOLSنیزموید نتایج GMM بوده­اند وتنها تفاوت مابین نتایج ناشی از شدت اثرگذاری متغیرهای توضیحی بر متغیر وابسته بوده است. از اینرو با توجه به نتایج تحقیق به سیاست‌گذاران توصیه می‌گردد زمینه‌های لازم را برای گسترش همکاری‌های اقتصادی فراهم نموده و همچنین با بهبود فرایندها و تسهیل قوانین مربوط به صادرات و واردات (سیاست‌های بازرگانی)، امکان توسعه سطح مبادلات تجاری را فراهم آورند<em>.</em>