بررسی تطبیقی سازمایۀ گفت‌وگو در داستان‌های ماهی سیاه کوچولو و الحدیقة الأجمل با تأکید بر آموزه‌های دینی

Abstract

گفت وگو از سازمایه­های مهم و بنیادین ادبیات داستانی است که همسو و هم ­جهت با ساختار روایی داستان عمل می‌کند و شخصیت‌ها، درون‌مایه، کشمکش‌ها و به­طور کلی طرح اثر را قوام می‌بخشد. نویسندگانِ داستان کودک، در آثار هنری خود به گفت­وگو اهتمام ویژه­ای داشته و آثار آنان با گفت­وگو ارتباطی تنگاتنگ دارد. پژوهش پیش­رو بر آن است که با روش نقد ساختارگرایی و بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، سازمایۀ گفت­وگو را با تأکید بر آموزه­های دینی در دو داستان <em>ماهی سیاه کوچولو</em> اثر صمد بهرنگی و <em>الحدیقة الأجمل</em> اثر زهیر ابراهیم رسام بررسی نماید. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که در میان انواع کارکردهای گفت­وگو، پیش­برد عمل داستانی بیش­ترین بسامد را در دو داستان دارد و با وجود همسویی داستان <em>ماهی سیاه کوچولو</em> با آموزه­های دینی­ای همچون یاری رساندن به دیگران، مرگ­اندیشی، نفرت از غرور و دروغ، گاه در آن ناهمگونی­هایی با آموزه­های دینی دیده می­شود مثل سلام نکردن، مسخره کردن دیگران، کتک زدن و.... اما ابراهیم رسام آموزه­های دینی را بیش از بهرنگی در داستان خود آورده و می­توان گفت داستان او مغایرتی با آموزه­های اسلام ندارد و بیش از داستان ماهی سیاه کوچولو با آموزه­های دینی همسو است.