بررسی و تحلیل ابعاد فرهنگی مقابله با غرب در اشعار حافظ ابراهیم و محمدرضا شبیبی

Abstract

حضور غرب در شرق به‌خصوص در ابعاد فرهنگی- سیاسی مورد توجه شاعران معاصر دو حوزة فارسی و عربی قرار گرفته است تا جایی­که این مفهوم در شعر بسیاری از آنها بسامد بالایی دارد. حافظ ابراهیم و محمدرضا شبیبی ازجمله شاعران عربی هستند که به علت سوابق تمدنی عراق و مصر و شرایط زمانی دورة خود از جایگاه خاصی برخوردارند. در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به موازنة شعر این دو شاعر در سطح محتوا پرداخته شده و «مقابلة فرهنگی با غرب» در شعر آنها ذیل سه عنوانِ بازگشت به گذشتة عربی، دعوت به وحدت اسلامی- عربی و انتقاد از ملل شرق بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که حافظ ابراهیم در عین اذعان به پیشرفت غرب در زمینه­های مختلف، با توصیه به جامعه برای بازگشت به زبان و هویت عربی، به مبارزه با غرب پرداخته است؛ اما محمدرضا شبیبی غرب را در همة ابعاد نکوهیده و حتی تمدن غرب را تمدن به معنای واقعی نمی‌داند؛ اشعار وی سراسر مبارزه با غرب است.